Wybrane zagadnienia amerykańskiej wojny secesyjnej


Idź do treści

Słownik kawalerii



Słownik ten ma na celu przybliżenie pewnych pojęć, miejsc, postaci i tradycji związanych z kawalerią Stanów Zjednoczonych w okresie wojny secesyjnej. Aby nie dublować biogramów znanych dowódców kawalerii będę podawał odnośniki do Wikipedii, własnych artykułów czy też innych opracowań. Z tego też powodu znajdą się tutaj biogramy mniej znanych oficerów, a nawet postaci marginalnych nie występujących w żadnych innych opracowaniach. Głównym celem tego kompendium jest także spolszczenie najczęściej używanych specjalistycznych terminów i ogólne przybliżenie tej tematyki zainteresowanym historią wojny, a w szczególności formacjami konnymi. Z tego też względu będzie tu uwzględniona również artyleria konna, jako nieodłączny element niemal wszystkich akcji bojowych kawalerii.
Szereg zapisów będzie operowała skrótami, które niżej podaję. Wiadomo, że jeśli używam pojęcia "pułk" to dotyczy to kawalerii, w przeciwnym wypadku dodaje np. "piech." lub "artyl." Po dacie ukończenia West Point w nawiasach podawana jest lokata (4/40) tj. 4 z klasy 40 kadetów.
Moim celem jest, aby ten projekt stał się otwarty dla wszystkich miłośników historii wojny secesyjnej. Dlatego każdy będzie miał prawo do tworzenia i dodawania haseł do tej encyklopedii na ogólnych zasadach. Ważna jest prawda historyczna i rzetelność w przygotowywaniu biogramów czy haseł. Pamiętamy też, że zajmujemy się kawalerią i z tego powodu biogram gen. Granta ogranicza się wyłącznie do jego osiągnięć na tym polu. Ta sama zasada dot. też np. bitwy pod Gettysburgiem, gdzie wszystkie działania kawalerii zostały wcześniej drobiazgowo opisane w moich artykułach. Hasło jest więc krótkie, ale materiał bogaty. To jedna z najważniejszych zasad ogólnych redagowania tego słownika.
Zachęcam więc wszystkich miłośników wojny secesyjnej do opracowywania haseł zgodnie z określonymi regułami. Jedynie wspólnym wysiłkiem możemy stworzyć specjalistyczne kompendium wiedzy z zakresu historii wojny secesyjnej. A jeśli znajdzie się odważny i zainicjuje np. słownik artylerii czy korpusu inżynierów z pewnością będzie mógł liczyć na moja współpracę.

SKRÓTY

ADC-Aide de Camp (także Add. ADC)-adiutant i dodatkowy adiutant. Adjutant general to ADC głównodowodzącego lub wysokiego dowódcy.
ANW- Army of North Wirginia
CH- courthouse
CR- crossroads
CSA- armia Konfederacji
DOW- zmarły z ran
KIA- zabity w walce
MIA- zaginiony
OQMG- Biuro Głównego Kwatermistrza
RA- armia zawodowa
R.R- railroad(linia kolejowa)
VMI-Virginia Military Intitute
USCT-oddziały murzyńskie
USMA-skrót akademii West Point
USNA-akademia marynarki
USV-Armia Ochotnicza
zw.-zwany, (pseudonim)

A

ACKER John Sigourney (ur. ok. 1833-zm.1879)-oficer kawalerii federalnej, od 26.VIII.61 kpt. 1. pułk z Michigan, major 2.IX.62, ppłk. 9. pułk z Mich. od 22.I.63, płk. 2.VII.64, ranny pod Bean's Station 14.XII.63.[Zb_K].
ADAMS Alonzo (ur.?-zm. 1887)-major w 1. pułku z Nowego Jorku 13.IX.61, ppłk. od 1.VIII.63, płk. 27.VII.64, awans po wojnie gen. bryg. ochot. za zasługi.[Zb_K]
AVERELL William Woods (1832-1900)-zawodowy oficer kawal., USMA 1855 (26/34), walczy z Indianami, ranny. Por. w 3. pułku kawal. zawod. 14.V.61;kpt. 17.VII.61;płk.3. pułku z Pennsyl. 23.VIII.61. Dowodzi bryg. kawal. w obronie Waszyngtonu od X.61-III.62. generał USV 26.IX.62, dowodzi 2. dywizją (22.II-04.V.63);potem 4. wydzielonĄ brygadą 8. korpusu (16.V.63-26.IV.64).Później dowódca 2. dywizji kawal. (26.IV64-18.V.65).Dwukrotnie pozbawiany dowodzenia za brak inicjatywy i agresywności (03.V.63 przez Hookera i IX.64 przez Sheridana). Po wojnie konsul w Kanadzie (1866-69), potem przechodzi do przemysłu. Okazał się zdolnym wynalazcą i zdobył znaczny majątek.[Zb_K]

B

BARBEE'S CROSSROADS (też Chester Gap l. Markham)- skrzyż. dróg w Wirginii, gdzie miały miejsce trzy potyczki kawalerii. W największej z nich 5.XI.62 gen. Pleasonton 1.500, atakuje Wade Hamptona 3.000 i zmusza go do wycofania się O.R/. 25.VII.63 potyczka mjr. Brewera i oddziału z 1. pułku z Michig. 1.IX.63 50 ludzi z 6. pułku z Ohio z ppłk. White wpadło w zasadzkę 35. pułku z Wirginii tracąc 30 kawalerzystów.[Zb_K]
BARBER'S CR- skrzyżowanie w rejonie Manassas Gap, gdzie 5.XI.62 miała miejsce potyczka kawalerii z udziałem pułków: 8. z Illin., 8. N.Jork, 3. Indiana, i 6. zawodowy. Po drugiej stronie walczyła kawaleria Jeba Stuarta w sile brygady. Poległo 3 konfederatów, wielu było rannych. Do niewoli federalnej dostał się m.in. por. adiutant Talaiferro z 9. pułku z Wirginii oraz 4 innych oficerów w tym kapitan. Po stronie federalnej tylko z 8. pułku z Illin. polegli kaprale William Mace i John Brown, ok. 10 było rannych. Inna w tym miejscu potyczka 1.IX.63 z udziałem 6. pułku z Ohio.[Zb_K]
Biuro Kawalerii- powołane rozkazem nr 236 z dn. 28.VII.63 adjutanta kwatery głównej. Rozkazem nr 237 powołano gen. G. Stonemana na szefa tego biura. Głównym zadaniem biura było dostarczanie koni dla jedn. kawalerii. Zob. artykuł oraz przypis nr 1. Biuro jako niezależna jednostka podległa jedynie Min. Wojny istniało tylko 8,5 m-ca i miało w tym czasie 4 szefów z których 2 wykazało się brakiem kompetencji. Byli to:gen. Stoneman od 1.VIII.63-02.I.64; Kenner Garrard od 02.I.-29.I.64; James H. Wilson od 29.I.64-07.IV.64 i August Kautz od 07-17.IV.64. Biuro nie realizowało swego podstawowego zadania określonego w pkt.4 rozkazu nr 236 tj. nie trenowało koni do użycia na polu walki. Było jednak dość efektywne w uzupełnianiu braków i leczeniu koni chorych.[Zb_K]
Burnsida karabinek-uzbrojenie kawal. zawod. i ochotn. w latach 1861-65. Jedynie ok. 200 pierwszych modeli zostało nabytych w r. 1856, a 709 w r. 1858. W czasie wojny stosowano Model IV z modyfikacjami dźwigni repetującej (będącej jednocześnie osłoną spustu) i rygla zamka (patent w '60 r.) oraz kolejnymi w '62. Kaliber 0,54 cala, naboje miedziane stożkowate, lecz bez spłonki, pociski specjalie nacinane. W wyposaż. wycior skórzany i szczotka, zapasowa iglica, klucz nastawny. Co dziesiąty karabinek miał formę do kul oraz imadło sprężynowe. Stopniowo wypierany przez nowocześniejsze karabinki Sharpa i Spencera. [Zb_K]


C

CAMPBELL horse equipment-siodło (strzemiona,kabury na broń, sakwa),uzda (wędzidło, wodze). Weszły ma wyposażenie kawalerii w r. 1855. Zmodyfikowane rozkazem (G.O.) nr 13 z 15.VIII.55 siodło Campbella otrzymał jeden szwadron. Siodło Daniela Campbella mogło być regulowane w zależności od grzbietu konia. O rok wcześniejsze siodło W.E. Jonesa też dawało się przystosować do grzbietu.[Zb_K]
CAMP KANE- obóz szkoleniowy 8. pułku kawalerii ochotników z Illinois położony w St. Charles. Nazwa pochodzi od powiatu Kane. Kompania A z tego pułku nosiła nazwę St. Charles Cavalry. Więcej zob. artykuł.
CARR Eugene Asa (1820-1910)-wybitny kawalerzysta i dowódca. West Point 1850 r. (19/44), walczył z Indianami na pograniczu odnosząc rany. Kpt. w 1. pułku zawodowym, w VIII. 1861 w 4. pułku walczył pod Wilson's Creek, płk. 3. pułku z Illinois od 16.VIII.61. Potem na froncie zachodnim dowodził brygadą i dywizją piechoty. Wielokrotnie ranny pod Pea Ridge, za to Medal of Honor i awans na gen. bryg. ochotn. Ponownie dowodził 1. dywizją kawalerii od 13.II-11.V.64. Gen. major ochotn. i regularn. w 1865. Po wojnie walczy z Indianami w 5. i 6. pułku kaw. od 68 do 91 r. Znany jako "War Eagle" wśród Indian.[Zb_K]
CARTER Samuel Powhatan (1819-1891) i CARTER'S RAID-ukończył akademie marynarki w '46 i był związany z tą służbą w czasie wojny z Meksykiem, prof. matematyki w akad. marynarki. Po wybuchu wojny szkolił ochotników z Tennessee. Gen. bryg. ochotn. V.62. Wykonawca pierwszego udanego rajdu brygady kawalerii (7. pułk Ohio i 9. Pennsylw.) 20.XII.62-5.I.63, który wyrządził znaczne szkody we wsch. Tenn. W '65 gen mjr. ochotn., wraca do marynarki, w '81 mian. kontradmirałem, jedyny posiadacz obu tych wysokich stopni. Foto i in. zob. Wiki. [Zb_K]
CARTER'S RAID- był to drugi z kolei rajd kawalerii Unii na terytorium Południa przeprowadzony w ostatnim tygodniu r. 1862. Pierwszy to tzw. THE SINKING CREEK VALLEY RAID (18-29.XI.62)
Brało w nim udział blisko 1 tys. żołnierzy tj. 2 bataliony z 2. pułku z Michigan (ppłk. Archibald Campbell) oraz 320 ludzi z 9. pułku z Pennsylvanii (mjr. Roswell Rusell). Był też oddziałek piechoty 2. pułku ze Wsch. Tenn. (płk. James P.T. Carter) Celem rajdu było zniszczenie linii kolejowych oraz magazynów i urządzeń mających kluczowe znaczenie w zaopatrzeniu wojsk konfederackich. Był to okres znacznych przewag kawalerii Południa nad nieobytą w boju kawal. federalną. Sławę zdobywali tacy dowódcy, jak Nathan Forrest, Earl van Dorn czy John Hunt Morgan. Carter ruszył 28.XII w kierunku trudnej przeprawy przez góry Cumberland. Jego ludzi mieli 10-dniowe racje żywnościowe i po 100 szt. amunicji. Furaż dla koni miał zapewnić początkowo transport kolejowy. Pierwszych jeńców wzięto bez walki w Stickleyville. Starcie w Moccasin Gap było krótkie, większość konfed. uciekła, został tylko dowódca. Idący w pościgu 3. batalion Kentucky Mounted Raifles zabił sierżanta i wziął do niewoli 2 żołnierzy z 2. pułku z Michigan. Ale pościg był niemrawy, gdyż dowodzący na tym terenie gen. Humphery Marshall był przekonany, ze celem rajdu są złoża soli w Saltville i tam skoncentrował swoje siły na pozycjach defensywnych. Wrażenie zrobił też meldunek kpt. S.P. Larnera jakoby siły feder. liczyły 4 tys. ludzi. Tymczasem Carter zdobył bez walki 30.XII Blountsville we wsch. Tenn. biorąc 30 jeńców. Był już blisko docelowego mostu kolejowego linii Tenn.&Virginia R.R. nad rzeką Holston w m. Union. Szybko zdobyto miasto i 200m dł. most spłonął. 3 kompanie wroga z ochrony mostu z mjr. McDowellem wzięto do niewoli i zwolniono na parol. Inny oddział Cartera zdobył-nomen omen- Carter's Depot broniony przez 2 kompanie piechoty z 62 pułku z Płn. Karoliny. W boju poległo 2 kawal. feder. Szarża mjr. Ropera rozbiła opór, zginęło ok. 15 broniących. Podpalono 100 m most, a lokomotywę skierowano na ten most tak, aby wpadła do rzeki niszcząc przy okazji przęsło. Spalony został też dworzec i most w Watauga. Były to rodzinne strony gen. Cartera, stąd jego świetna znajomość terenu. Nastąpił odwrót, wieczorem 31.XII Carter dotarł do Kingsport i dalej do przełęczy Looney. Konfederaci atakowali głównie z zasadzek, ale tylna straż z płk. Walkerem musiał odeprzeć atak ok. 200 konfed. 5.I.63 rajd się zakończył
Rajd osiągną swoje cele, choć szkody zostały dość szybko naprawione. Stracono ogółem 18 żołn., ale tylko 3 KIA i 1 DOW. Ważniejszy był efekt propagandowy demonstracji militarnej wojsk Unii. Wielu mieszkańców wsch. Tenn. /w tym także jeńcy/ po tym rajdzie zbiegło z bronią i wstąpiło do wojsk feder. Porzucono także plany forsowane przez prezyd. Lincolna dokonania inwazji i okupacji wsch. Tenn. po raporcie Cartera wskazującego na trudności terenowe dla większych sił.[Zb_K]
COOKE Philip St. George (1809-1895)-gen. kawal., autor regulaminów kawal., West Point 1827 (23/38), walczy na pograniczu z Indianami, potem w wojnie z Meksykiem. Bierze udział w ekspedycji Utah dowodząc kawalerią. Gen. bryg. XI.61, jako jedyny z całej rodziny nie podążył na Południe, dowodzi brygadą kawal. zawod. w Waszyngtonie do 10.III.62. Potem dowodzi dywizją w czasie kampanii Półwyspowej. Odsunięty od dowodzenia za błędy pod Gaines Mill i brak pościgu za rajdem Stuarta (był jego teściem). Pracuje w sądach wojskowych do VIII.63 kiedy to obejmuje dowodz. dystryktem Baton Rouge do 2.V.64 Potem do końca wojny w komisjach werbunkowych. Awans na gen. maj. i przejście na emeryturę w 1873. Ojciec gen. konfederatów Johna R. Cooke (1833-91), który był artylerzystą.[Zb_K]
D

DABNEY'S MILLS-akcja kawalerii gen. Gregga 5-7.II 1865 wspierana przez 2. korpus piechoty Warrena. Gregg wziął jeńców i 6.II otrzymał rozkaz wycofania się i dołączenia do 2. korpusu. Tego dnia korpus został zaatakowany przez dywizję Pergrama. Atak odparto, a konfederaci stracili 2.300 ludzi, sam Pergram został zabity.
DAHLGREN Ulric (1842-64)-syn admirała Johna Dahlgrena, zdolny oficer, ranny w czasie pościgu za Armią Płn. Wirginii po bitwie pod Gettysburgiem stracił nogę. Awansowany na płk. bierze udział w rajdzie kawalerii Kilpatrick-Dahlgren, zob. szczegóły.[Zb_K]
DANA Amasa- kpt. w komp. "L" 8. pułku z Illinois od 18.IX.61-15.VII.62, w '64 oficer w sztabie gen. Torberta walczył m.in. pod Trevilian Station. Wzmiankowany w artykule w czasie tej bitwy, kiedy to ratuje okrążonego Custera. W '65 ppłk.[Zb_K]
DARBYTOWN-kampania petersburgska, 7.X.64 z udziałem dywizji kawalerii Kautza, który kontrolował drogę do Darbytown. Atak konfederatów o świcie zmusił Kautza do wycofania się pod osłonę 10. korpusu, stracił 8 dział. Konfederaci nie przełamali linii obronnych korpusu, zostali odparci tracąc 1.350 ludzi w tym dowódcę brygady z Teksasu Gregga. Federalni stracili 399 ludzi.[Zb_K]
DAVIES Henry Eugene (1836-94)-mjr. w 2. pułku z Nowego Jorku od 1.VIII.61, 6.XII.62 ppłk.,16.VI.63 płk.,16.IX.63 gen. bryg. ochotn. Dowodził 1. brygadą 3. dyw. kawal.(17.IV.63), potem objął 2. dywizję (12-25.IX, 22.XII-19.I.65 i 14-27.III.65). Gen. mjr. ochot. 4.V.65. W '66 odchodzi z armii i wraca do praktyki adwokackiej.[Zb_K]
E
EARLY Jubal Anderson (1816-94)-wybitny dowódca Południa, West Point 1837 (18/50). W zasadzie dowodził piechotą, ale w czasie swego rajdu przez dolinę Shenandoah na Waszyngton 27.VI-7.VIII.64 oprócz 10 tys. piechoty miał pod sobą 4 brygady kawalerii, które przekształcił w dywizję 4 tys. ludzi pod wodzą Roberta Ransoma. Zagroził stolicy Unii, ale ostatecznie został pobity przez Sheridana 19.IX pod Winchester i zmuszony do stopniowego wycofania się z doliny. Potrzebna była jeszcze jedna bitwa pod Cedar Creek 19.X., aby ostatecznie usunąć zagrożenie ze strony konfederatów.[Zb_K]
F
Falling Waters-bitwa stoczona 14 lipca 1863 r. w trakcie odwrotu ANW z Gettysburga. Atakowały 1. i 3. dywizje kawalerii federalnej(Buford i Kilpatrick). Konfederaci będący w trakcie przeprawy przez Potomak stracili 2 działa i ok. 500 ludzi, głównie maruderów z różnych brygad. Szczegóły bitwy w moim artykule.[Zb_K]
Farnsworth Elon John (1837-1863)-gen. kawalerii, zob. biogram.[Zb_K]
Farnsworth John Franklin (1820-1897)-wuj Elona, senator, gen. kawalerii, zorganizował 8. pułk kawalerii z Illinois zwany "abolicjonistycznym", którym dowodził do końca 1862 r. Potem dowódca 1. bryg. u Pleasontona od stycznia '63 do marca '63. Odszedł z armii 4.III.63, aby objąć urząd senatora. Zob. całą genealogię rodu Farnsworthów oraz dzieje 8. pułku kawalerii z Illinois.[Zb_K]
Ferguson Samuel Wragg (1835-1917)-gen. konfed., West Point 1857(19/38),służył w dragonach, brał udział w ekspedycji Utah i teryt. Washington. Dołączył do Konfed. w '61 (ppor.), gdzie został generałem 23.VII.63. Dowodził bryg. kawalerii w korpusie Polka w kampanii Atlanty. Korp. kaw. Wheelera, dywizja Wiliama H. Jacksona (Frank C. Armstrong, Lawrence S. Ross i Ferg.). Po wojnie praktykuje jako prawnik, pełni funkcje publiczne.[Zb_K]
Field Charles William (1828-92)-instruktor kawalerii w West Point, którą ukończył w r. 1849(27/42). W '61 w Konfeder. jako kapitan kawal. pod Jebem Stuartem do 09.III.62, kiedy to zostaje generałem i przechodzi do piechoty.
Five Forks-bitwa 30.III.-01.IV.65 w ramach kampanii Appomattox. Uderzenie kawalerii Sheridana wraz z 2. i 5. korpusem piechoty miało na celu osłabienie zaciętej obrony Petersburga. Gen. Lee przewidział zamiary Granta i wysłał p-ko Picketta z 10 tys. piechoty oraz kawalerię. Walki były zacięte, a trudne warunki terenowe zmusiły kawalerię do walki spieszonej. Jedyna większa szarża konna elementów brygady Devina miała miejsce na skrzyż. drogi do Five Forks p-ko kawalerii Fitza Lee i piechocie. W jej rezultacie zdobyto 2 działa, 2 flagi bojowe i ponad 1 tys. jeńców. Pickett oddał ogółem 5,2 tys. jeńców z czego kawaleria wzięła ponad 2 tys., a resztę piechota Warrena. Oni zdobyli też 1 działo, 11 flag bojowych ponosząc straty 634 ludzi.[Zb_K]
Fonda John G.-oficer kawalerii, por. w 2. pułku z Illinois w '61, major w 12. pułku z Illinois 8.III-17.XI.62, następnie w piechocie dochodzi do stopnia generała 28.VI.65 za zasługi wojenne. Po wojnie w Depart. Zatoki dowodzi 1. brygadą kawalerii.
Forrest Nathan Bedford(1821-77)-wybitny dowódca kawalerii Południa. Zob. biogram i zdjęcia.[Zb_K]
Forrest-pierwszy rajd- 06 lipiec '62 wymarsz z Chattanooga z 1 tys. ludzi, zaskoczył 13.VII brygadę Crittendena (ponad 1 tys. ludzi) w Murfreesboro. Wziął do niewoli dowództwo i zdobył wielkie składy zapasów federalnych. Zniszczył 2 mosty kolejowe pod Nashville odcinając siły feder. Nelsona wysłane w pościg za nim. Linia kolejowa Nashville-Stevenson była zamknięta 20-27.VII i 2 dywizje (Nelson i Wood) musiały jej strzec.[Zb_K]
Forrest-drugi rajd- 11.XII.62-03.I.63(Stones River). Z silami 2,5 tys. ludzi F. został wysłany przez gen. Bragga w celu zniszczenia linii kolejowej pomiędzy bazą zaopatrz. Granta w Columbus (Kentucky), a jego armią. F. ruszył z Columbii 11.XII i przekroczył rzekę Tennessee w Clifton (13-15.XII). Pobił kawal. feder. pod Lexington 18.XII i zniszczył linię kolejową między Humboldt, a Jackson. Opanował Trenton i Humboldt, ale nie udało mu się zdobyć Jackson 19.XII. Pod Parker Cross Roads 31.XII został pobity i zmuszony do ucieczki tracąc prawie wszystkie zdobyte łupy. F. stracił 500 ludzi i 1 działo wraz z jaszczami. Spowodował straty feder. 382 ludzi w Lexington i Parker Cross Roads oraz wziął do niewoli i zwolnił na parol wielu jeńców.[Zb_K]
Forsyth George Alexander -w dragonach z Chicago 19.IV-18.VIII.61; por. w 8. pułku z Illinois 18.IX.61; kpt. od 12.II.62; mjr. od 1.IX.63. 13.V.64 opuszcza pułk i służy w sztabie gen. Sheridana do końca wojny. Awans na gen. ochotników za zasługi pod Opequon, Middletown, Dinwiddie Courthouse i Five Forks. Sekretarz i ADC Sheridana 1869-73, 1878-81.
Forsyth James William (1835-1906)-szef sztabu gen. Sheridana, ukończył West Point 1856 (28/49), początkowo w piechocie; od 15.III-15.IX w sztabie McClellana w czasie Kampanii Półwyspowej. Walczy pod Chicamauga IX/63;potem w Korpusie Kawal. Armii Potomaku jako adiutant Inspektora Generalnego;szef sztabu Sheridana jako ppłk.;potem generał USV.Po wojnie ppłk. i adiutant Sheridana 1869-73. Organizował Szkołę Kawalerii i Artylerii Polowej w Ft. Riley (Kansas). Awans na gen. bryg. armii regularnej w 1894 r.; gen. major w 1897 i przejście na emeryturę. Nie był krewnym F. George Alexandra, który pochodził z Pennsylwanii, a on sam z Ohio.[Zb_K]
Frazar Douglas (?-1896)- major w 13. pułku z Nowego Jorku w VIII.63-13.III.65, potem płk. w piechocie, gen. ochot. za zasługi wojenne.
Funke Otto (?-1885)-oficer kawal. pochodzenia niemieckiego. Kpt. 11 pułku z Illin. 26.XI.61; mjr. 10.XII.62;ppłk. 30.VI.64; płk. 21.V.65;gen. bryg. ochot. za zasługi, dowodził 1. bryg. kawal. w Dystrykcie Zachod. Tennes.[Zb_K]
G
Gaines Mill-27.VI.62; trzecią z Bitew Siedmiodniowych, atakowało 57 tys. konfederatów (straty 8.751), siły federalne 34,2 tys. (straty 6.837), kawaleria zabezpieczała flanki i chroniła artylerię. Zob. mój artykuł. Fatalna i niepotrzebna szarża 5. pułku zawod., odsunięcie od dowodzenia gen. Cooke.[Zb_K]
Gamble William (1819-66)-wielce zasłużony oficer kawal. Ur. w Irlandii, służył tam w dragonach. W 1838 wyemigrował do USA, gdzie zaciągnął się do kawal. jako szeregowiec. B. szybko awans na st. sierżanta. Bierze udział w wojnie z Seminolami, demobilizacja w '43. W cywilu geodeta. Po wybuchu wojny jego przyjaciel John F. Fansworth załatwia mu nominację na ppłk. w tworzonym przez siebie 8. pułku z Illin. Walczy w Kampanii Półwyspowej, w czasie szarży w rejonie Malvern Hill dostaje kulę w pierś /zob. opis w moim artykule/. Awans na płk. 5.XII.62, dowodzi 1. bryg. w dywizji Pleasontona, awans na gen. bryg. USV 14.XII.64 za zasługi, stały stopień USV 25.IX.65. Po wojnie w armii regul. w stopniu majora w 8. pułku kawal. Umiera w 1866 na cholerę w drodze do twierdzy Presidio (San Francisco), gdzie miał objąć dowodzenie. Miał 13 dzieci z Zofią Steingrandt, jego syn George H. Gamble był porucznikiem, adiutantem w 8. pułku z Illin. Potem w sztabie gen. Chapmana, 22.IX.63 dostał się on do niewoli pod Madison CH. Pięciokrotnie probował ucieczki, ale powiodła się dopiero 6-ta próba. Ucieka z Columbii w Płd. Karolinie 22.XI.64, przez 20 nocy przedziera się przez bagna Płd. Karoliny i Georgii, aby po przebyciu blisko 500 km dotrzeć do Savannah, gdzie były wojska gen. Shermana.[Zb_K]
Gansevoort Henry Sanford (1835-1871)- ukończył Princeton i Harvard, prawnik; zaczynał jako szereg. RA w 7. pułku nowojorskiej Gwardii Narod., ppor. w 5. pułku artyl., ppłk. 13. pułku kawal. z N. Jorku 20.VI.63;, płk. marzec 64, gen. bryg. USV za zasługi 24.VI.65. Jako kawalerzysta zasłynął z tropienia partyzantów Mosby'ego. Po wojnie w RA w stopniu kpt.
GARRARD Kenner (1828-1879)- USMA 1851 (8/42), ukończył też Harvard i pozostał w armii walcząc na pograniczu. W niewoli Południa w kwietniu 1861, zwolniony na parol w sierpniu zostaje instruktorem kawalerii w West Point. Płk. w 146. pułku piech. z Nowego Jorku IX/62 dowodzi tą jedn. w bitwach pod Fredericksburgiem, Chancellorsville i Gettysburgiem. Generał USV VII/63, major RA służy w w 3. pułku kawal. zawodowej. Następnie w Biurze Kawalerii, a w od stycznia 1864 dowodzi 2. dywizją Korpusu Kawalerii. Za Gettysburg, Nashville i Covington awans na gen. RA i gen. major ochotników. W 1866 r. odchodzi z armii, zajmuje się handlem nieruchomościami i studiami historycznymi. Jego wuj Theophilus Garrard (1812-1902) też był generałem w armii federalnej.[Zb_K]
GETTYSBURG-ta wielka bitwa miała kilka faz ważnych z punktu widzenia kawalerii, która odegrała w niej ważną rolę. A więc sam początek 1 lipca 1863 r., czyli bój spotkaniowy piechoty z korpusu Hetha z dywizją kawal. gen. Buforda. Szczegóły w artykule. Dywizja gen. Kilpatricka walczyła w tym czasie na podejściach do Gettysburga z kawal. Stuarta /zob. artykuł/. Decydujący był trzeci dzień wielkiej bitwy, kiedy to kawaleria federalna w ciężkich walkach ochroniła prawe skrzydło Armii Potomaku, a następnie przeszła do pościgu za pobitym i wycofującym się przeciwnikiem. Działania zostały szczegółowo opisane w cyklu dalszych artykułów w SECESJI N&S, które bez trudu można odszukać za podanymi wyżej linkami.[Zb_K]
GRANT Ulysses S., (właściwie Hiram Ulysses)-najbardziej znany dowódca, a później prezydent USA. Ukończył West Point w r. 1843 (21/39). Wyniki miał przeciętne, a jedynie w jeździe konnej był mistrzem ku konsternacji kolegów z Południa. W czerwcu 1843 r. Grant na koniu York ustanowił rekord szkoły w skoku wzwyż, który przetrwał aż 25 lat! Niestety w tym czasie istniał tylko jeden pułk kawalerii i Grant nie miał szans na przydział, wybrał więc 4. pułk piechoty stacjonujący w Missouri.
Już jako głównodowodzący armią federalną doceniał konieczność samodzielnego działania dużych związków kawalerii. Rajd korpusu kawalerii dowodzonej przez gen. Sheridana (maj 1864-zob. mój artykuł), czy też bitwa kawalerii o Trevilian Station (zob. artykuł)świadczyły o trafnych decyzjach Granta, acz z ich realizacją bywało różnie.[Zb_K]
H
HAGAN James (?-1901)-oficer CSA pochodz. irlandzkiego. Walczył w wojnie z Meksykiem, potem w Hay's Texas Rangers. Krótko kpt. piech. RA III/47, a z chwila wybuchu wojny dowodzi kompanią kawal. z Mobile. W VIII/63 jest podobno generałem, acz w kampanii Atlanty, jako płk. dowodzi 3. pułkiem z Alabamy. Sprawa tego awansu na gen. jest niepewna i niejasna.[Zb_K]
I
IMBODENA RAJD-p. Jones-Imboden Rajd na Baltimore i Ohio Railroad 20.IV-22 maj 1863
IRWINSVILLE-miasteczko w Georgii, gdzie 10 maja 1865 r. pojmany został prezydent Konfederacji Jeff Davis. Zaszczyt ten przypadł kawalerzystom z 4. pułku z Michigan i 1. pułku z Wisconsin. Od własnego ognia poległo 2 żołnierzy, kilku było rannych.[Zb_K]
J
JONES-IMBODEN Rajd na Baltimore i Ohio Railroad 20.IV-22.V.1863.William Edmondson Jones (zw. Grumble, 1824-64) był wybitnym kawalerzystą Południa, dowodził 1. pułkiem z Wirginii, który sam wyszkolił. Gen. bryg. XII/'62, dowodzi brygadą kawalerii. W rajdzie szło o zniszczenie linii zaopatrzenia armii federalnej i zdobycie bydła oraz umundurowania. Kawalerię prowadził Jones i jako starszy stopniem dowodził całością. Imboden miał tzw. konną piechotę, ale na 3,5 tys. tylko 700 miało konie. Obie brygady wyruszyły osobno, aby połączyć się pod koniec rajdu. Jones wykonał swoje zadanie, a Imboden tylko w części. Zresztą i Jones nie był w stanie zniszczyć kluczowego mostu na rzece Cheat, gdyż dotarły tam w porę posiłki federalne. Mostu w Fairmont bronili cywile z Home Guard w liczbie 700, ale szybko poddali się, a 200-metrowy most spłonął. Jego odbudowa trwała 2 lata i kosztowała 500 tys.$. W czasie rajdu poległo 25-30 żołnierzy Unii, blisko 100 było rannych, wzięto 700 jeńców i tyleż broni. Spalono 150 tys. baryłek ropy, zdobyto 1,2 tys. koni oraz 1 tys. sztuk bydła. Straty konfederatów nie są znane, ale były one niewielkie. Grumble Jones zabronił swoim żołnierzom zwykłego w takich rajdach rabunku rzeczy osobistych ludności. Brał naturalnie żywność, konie i bydło, ale za inne rzeczy potrafił nawet zapłacić. Przyczyną był także nieustanny "nadzór" twardych górali z Zach. Wirginii, którzy uzbrojeni w dubeltówki czyhali na maruderów plądrujących domy.[Zb_K]
K
KARGE Józef (1823-1892)-Polak (często w źródłach ameryk. jako Niemiec) z Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W USA na emigracji od 1851 r., gdzie prowadził szkołę jęz. obcych. Od 18.X.61 ppłk. w 1. pułku z New Jersey. Dowodzący pułkiem starszy już płk. Halsted nie miał pojęcia o służbie wojskowej i szkolenia spadło na Kargego. Lipiec '62 Karge spędził w szpitalu wyczerpany trudami kampanii wiosennej, gdzie dowodził pułkiem w armii Fremonta. W sierpniu ponownie b. skutecznie walczył pod Barnetts Ford , pod Brandy Station i Fredericksburgiem gdzie został poważnie ranny w nogi. Rana odnowiła się podczas potyczki ze Stuartem pod Aldie w X/62 i w XII/62 wystąpił z wojska. Działał w Centralnym Komitecie Polski niosąc pomoc powstańcom styczniowym. X/63 dowodzi 2. pułkiem z N.Jersey, a m-c później skierowany na płd.-zach. teatr wojny. Walczył w Tennesse, Kentucku, Missisipi oraz w Arkansas i Luizjanie zdobywając sławę jednego z najwybitniejszych dowódców kawalerii. Jako jedyny zwycięża oddział słynnego gen. Nathana Forresta pod Bolivar V/64. W VIII/64 dowodzi czasowo dywizją kawal. w korpusie zachodn. Tennesse. Po kolejnym pobycie w szpitalu powrót do służby w XII/64 jako dowódca brygady. Udział w II rajdzie Griersona. Niszczy magazyny strzeżone przez kawal. Forresta w Vernon St. Kongres USA 13.III.65 nadaje mu stopień gen. bryg. "w uznaniu dzielności i chwalebnej służby w czasie wojny". 1.XI.65 zwolniony z armii zaczyna służbę w R.A. na terenie Nevady w stopniu porucznika. Nie wiadomo, dlaczego podjął tą dziwną nieco decyzję zważywszy na jego zainteresowania naukowe. 1.I.1871 odchodzi z armii i obejmuje katedrę jęz. europejskich i literatury w College of New Jersey.[Zb_K]
KAUTZ August Valentine (1828-95), gen. fed. poch. niemieckiego. USMA 1852 (35/43), walczył w wojnie Meksyk, potem z Indianami (ranny 2-krotnie). Kpt. 3. pułku 14.V.61, nast. 6. pułk od VIII/61, walczy pod Mechanicsville, Hanover C.H.,Yorktown,Malvern Hill. Płk. 2. pułku z Ohio 2.IX.62, komendant Camp Chase, dowódca brygady Kent.-Ohio. IV-VI.63 Monticello Kent. udział w pojmaniu Morgana i jego grupy. XI-XII.63 szef kawal. 23. korpusu, potem w Biurze Kawalerii. W walkach pod Petersburgiem, Reams St.,Darbytown jak dowódca dywizji. Gen. bryg. USV IV/64, gen. maj. USV 28.X.64, po wojnie w armii, ogółem 40 lat służby, emeryt. w 1892 w st. gen. bryg. R.A. Zob. Wiki. [Zb_K]
L
LATHAM George R., oficer fed., kpt. w 5. pułku z Zach. Wirginii 25.V.61, płk. 24.V.62; przeniesiony do 6. pułku z Zach. Wirginii, gen. bryg. USV za zasługi wojenne 14.XII.64. W czasie rajdu Jonesa-Imbodena dzielnie bronił m. Beverly, ale wskutek znacznej przewagi liczebnej wroga wycofał się (24.IV.63). [Zb_K].
LAURELL HILL- miejsc bitewnych o tej nazwie jest kilka. To hasło dot. bitwy stoczonej na podejściu do Spotsylvanii 8.V.64, gdzie kawal. Fitza Lee blokowała marsz Armii Potomaku. W oprac. źródłowych miejsce to określane jest często jako farma Spindle'a. Mieszkała tam Sarah Spindle z 5 dziećmi i 18 niewolnikami. Jeden z jej synów służył u gen. Lee. Zabudowania farmy w czasie bitwy zostały starte z pow. ziemi ogniem artylerii. Potyczka kawal. po nadejściu piechoty konfed. i feder. zamieniła się w bitwę, w której łączne straty sięgnęły ponad 1 tys. ludzi. Połączonymi siłami kawal. i piech. w I fazie bitwy dowodził osobiście słynny Jeb Stuart. Wzgórza broniły po południu 2 dywizje z korpusu Andersona, a atakowało 6 dywizji z korpusu Warrena i Sedgwicka. Siły feder. poniosły klęskę i kiedy zapadła noc pozycje na Laurell Hill nie zostały zdobyte. Zob. mój artykuł , tamże szkic sztabowy sytuacji taktycznej rankiem tego dnia.[Zb_K]
M
MABRY Hinchie P.-oficer konfed., płk. w 3. pułku z Teksasu, czasowo dowodził bryg. kawal. po upadku Vicksburga. Walczył pod Tupelo (Harrisburg) dowodząc bryg. 14.VI.64. Łącznie ponad 10 tys. kawal. Forresta walczyło spieszone p-ko piechocie fed. gen. A.J. Smitha. Straty fed. 600 ludzi, Forrest stracił ponad 1 tys. Mabry podawał się po wojnie za generała, ale nie była to prawda. [Zb_K]
MACKENZIE Ranald Slidell (1840-89)-jeden z nielicznych oficerów służących z doskonałymi wynikami w saperach, piechocie, artylerii i kawalerii. USMA 1862 (1/25) przeszedł chlubny szlak bojowy. Kawalerią /dywizja z Armii James przeorganizowana później na bryg. / dowodził pod Five Forks i Appomatox. Gen. bryg. USV 19.X.64, gen. mjr. USV 31.III.65. Po wojnie w R.A. walczył z Indianami wraz z 4. pułkiem kawal. Pogromca Indian. Łącznie był 7x ranny. W 1882 gen. bryg. R.A. Zmarł z powodu choroby umysłowej. [Zb_K]
MARMADUKE John Sappington (1833-87)-gen. konfed., kawalerzysta o wspaniałej posturze i postawie. Studia w Yale i Harvardzie potem West Point 1857 (30/38). Udział w ekspedycji do Utah. Ojciec, gubern. Missouri radził mu służyć Unii, ale ten wybrał konfed. Szybko awansował do st. płk. i dowodził 3. pułkiem piech. z Missouri pod Shiloh. 14.XI.62 był już generałem i powrócił do Arkansas. Dowodził dywiz. kawal. w rajdzie Price'a (1864), ranny dostał się do niewoli pod Marais des Cygnes 25.X.64. Będąc w niewoli awans do gen. mjr. W r. 1884 wybrany gubern. stanu Missouri, podobnie jak jego ojciec. Zob. Wiki.[Zb_K]
N
NETHERLAND Tavern- ważny punkt oporu konfederatów w czasie bitwy o Trevilian Station 11.VI.64, zdobyty przez 16. i 8. pułki kawal. z Pennsylvanii w trakcie natarcia brygady Irvina Gregga. Szczegóły i dokładne mapy w moim artykule .[Zb_K].
O
OAKES James-(1826-1910), dow. kawal. fed., USMA 1846 (34/59), służy w dragonach na pograniczu, wojna z Meksykiem. Potem walki z Indianami(2-krotnie ciężko ranny). W czasie wojny mjr. w 2. pułku kaw. US. W maju 62 odmówił awansu na gen. bryg. USV i przeniesiony do 5. pułku US w st. ppłk. Płk. 6. pułku kaw. US 31.VII.66. Walczył pod Nashville, Shiloh i Corinth. Działał też w służbie werbunkowej i w żandarmerii polowej w st. Illinois.[Zb_K]



P
PALMER
Innis Newton (1824-1900)-oficer fed., USMA 1846 (38/59), służy w kawal. Mounted Rifles, wojna z Meksykiem, pogranicze, ekspedycja na Zachód. Mjr 2. pułku US 25.IV.61, dowódca kawal. w bitwie pod Bull Run. 3.VIII.61 5.pułk US, wrzesień awans gen. bryg. USV. Walczy w kampanii Półwyspowej, ale jako dow. dywizji piechoty. Po wojnie nadal w RA, 26.III.65 gen. bryg. RA, a w USV gen. major. W r. 1879 emerytura w st. płk.[Zb_K].
PAYNE William Henry Fitzhugh (1830-1904)-gen. konfed., prawnik, kpt. Black Horse Cavalry w IV.1861. Mjr. w 4. pułku z Wirginii, dowodzi pod Williamsburgiem, gdzie zostaje ranny i wzięty do niewoli. Wraca do służby IX/62 jako tymczasowy dowódca 2. pułku kaw. z Karoliny Płn. w st. ppłk. Walczy z 2. pułkiem z Karoliny Płn. pod Chancellorsville, potem w rajdzie Stuarta w r. 1863.Pod Hanover traci konia, zostaje ranny i wzięty do niewoli. Po wymianie wraca jako gen. bryg. 1.XI.64 i obejmuje brygadę pod gen. Early.W końcowej fazie wojny dowodzi brygadą pod gen. Munfordem. W rejonie Warrenton trafia 15.IV.65 po raz trzeci do niewoli wraz ze swoim adiutantem i 3 sztabowcami. Patrolem fed. dowodził kpt. George Corbitt z 8. pułku z Illinois. Odesłany do Waszyngtonu omal nie został zlinczowany, gdyż było to tuż po śmierci prez. Lincolna. Po wojnie prawnik i legislator.[Zb_K]
R
RANDOL Alanson Merwin- (1837-87), oficer fed., USMA 1860 (9/41), znany z doskonałego dowodzenia artyl. konną w wielu bitwach i potyczkach (New Market, Gettysburg, Five Forks). Por. 14.V.61, 11.X.62 kpt., płk. 2. pułku kaw. z N. Jorku 23.XII.64, gen. bryg. USV 24.VI.65. Po wojnie w RA jako mjr. Był też szefem artyl. w dyw. Humphreya w kampanii Rappahannock i dowódcą brygady rezerwy artyl. w Rapidan. Przez 5 m-cy w r. 64' wykładał w West Point.[Zb_K]
S
SALEM CHURCH-bitwa kawal. 28.V.64 bardziej znana jako Haw's Shop. szczegóły wraz z mapą w moim artykule.[Zb_K]
T
TEVIS Edward (l. Edwin), L.-porucznik w 6. pułku kaw. z Pennsylvanii.[Zb_K]
U
UPPERVILLE-miejsc. w Wirginii znana z bitwy kawal. 21.VI.63. Siły federalne spychały Stuarta do doliny Shenendoah przez Aldie i Middleburg w kier. Upperville. Atakowała kawal. gen. Gregga wsparta bryg. piechoty Vincenta. Pod Upperville do akcji wkroczyła dywizja gen. Bufforda wzmacniając Gregga. Brygada Kilpatricka szarżowała, ale została odparta. Po wsparciu artylerii druga szarża Kilpatricka przyniosła sukces. Stuart wycofał swoją kawalerię do przełęczy Ashby. Straty fed. 209 ludzi, straty konfed. 180. Szczegóły tej akcji na tle ówczesnej sytuacji oraz walki na ulicach Upperville zob. mój artykuł.[Zb_K]
V
VAN ALLEN James H. (ok.1827-1886) -oficer fed., płk. 3. pułku kaw. z N. Jorku 28.VIII.61, gen. bryg. USV 15.IV.62, wystapił z armii 14.VII.63. Służył pod rozkazami gen. Banksa i gen. Stone w armii Potomaku. W r. 1886 popełnił samobójstwo rzucając się do oceanu z pokładu parowca "Aurania". Kolekcja zdjęć na stronie [Zb_K].
Van Fleat Alfred - sierżant w 8. pułku kaw. z Illinois, komp. "K", ranny w obronie Waszyngtonu 7.VII.64. Poza tym nic o nim więcej nie wiadomo. [Zb_K]
W
WELLS William (1837-92)- wstąpił jako szereg. do 1. pułku kaw. z Vermont, por. 14.X.61, a 19.XI kapitan. Mjr. 30.XII.62, płk. 2.VII.64. W tym czasie dowodził 2. i 3. korpusem kaw. 19.V.65 gen. bryg. USV. Uczestnik brawurowej szarży gen. Farnswortha pod Gettysburgiem, gdzie prowadził swój batalion. Opis tej szarży i fot. Wellsa w moim artykule [Zb_K].
Y
YELLOW TAVERN- wielka bitwa kawalerii stoczona 11 maja 1864 r. pomiędzy siłami gen. Sheridana i gen.Jeba Stuarta zakończona śmiercią tego ostatniego. Zob. mój artykuł ze szczegółowym opisem tej bitwy. [Zb_K]
Z





Powrót do treści | Wróć do menu głównego