Jest to pierwszy z sześciu
biogramów, które przedstawiają różne funkcje i role odgrywane przez kobiety
w czasie wojny secesyjnej. Cz. I opisuje niesławnej pamięci szpiega
Konfederacji Rose O’Neal Greenhow.
Rose
O’Neal urodziła się na wsi w stanie Maryland w roku 1817 w rodzinie biednej
i słabo wykształconej. Już będąc nastolatką Rose
miała ambicje wspiąć się wyżej na drabinie społecznej. Wraz z
siostrą Ellen wyjechały do Waszyngtonu i zamieszkały u swej ciotki, która
prowadziła pensjonat dla młodych, ambitnych polityków.
Rosie była zachwycona i
podekscytowana życiem towarzyskim
w stolicy. Spędziła kilka lat na poprawie swoich manier i osobistego wdzięku
zanim w wieku 26 lat poślubiła doktora Roberta Greenhow. Był to 43 letni zamożny
wirginijczyk, który miał wysoką pozycje towarzyską w stolicy kraju.
Mając ok. 35 lat Rose
była już matką czterech córek i miała bardzo dobre i silne koneksje z elitą
polityczną i towarzyską stolicy. Była szeroko znana jako bywalczyni salonów, a
także z uwagi na swój wdzięk i urodę. W roku 1850 rodzina Greenhow
przeprowadziła się do na zachód, gdzie mąż
Rose zamierzał zainwestować w dochodowe przedsięwzięcia. Jednakże dr
Greenhow został tam postrzelony i zmarł w San Francisco. Rose z córkami powróciła
do Waszyngtonu i zamieszkała niedaleko Białego Domu. Dalej prowadziła na
wysokim poziomie salon korzystając z majątku pozostawionego przez jej zmarłego
męża. Do roku 1860 miała już ugruntowaną pozycję gospodyni najważniejszego
politycznego salonu w Waszyngtonie.
Kiedy narastało
polityczne napięcie w sprawie niewolnictwa Rose została przekonana do sprawy
Konfederacji i stała się jej działaczką. Nawiązała stosunki z podpułkownikiem
Thomasem Jordanem, który poprzednio był generalnym kwatermistrzem armii Unii,
a w tym czasie adiutantem generała Beauregard’a. Jordan zajmował się
budowaniem siatki szpiegowskiej w Waszyngtonie.
Przeszkolił Rose Greenhow w posługiwaniu się prostym szyfrem i już
wkrótce wyciągała ona informacje od wysokich urzędników federalnych, którzy
bywali w jej salonie przekazując je zaszyfrowane dla głównych polityków
Konfederacji. Greenhow i Jordan opracowali specjalny system sygnałowy dla
kurierów polegający na opuszczaniu lub podnoszeniu zasłon w oknie jej domu.
10 lipca 1861 roku
Greenhow wysłala młodą kobietę Betty Duvall do kwatery głównej generała
Beauregarda w Fairfax Court House
z pilną wiadomością, że planowana jest ofensywa generała
McDowell’a przeciwko siłom Konfederacji w ciągu najbliższego tygodnia.
Generał powiadomił prezydenta Konfederacji Jeffersona Davisa i rozpoczął
przygotowania do bitwy. 16 lipca Greenhow wysłała drugi meldunek do
Beauregarda informujący o wymarszu 55 tys. armii federalnej w kierunku Manassas,
gdzie ulokował swoje wojska Beauregard. Bitwa, która potem nastąpiła zwana
First Manassas (także Bull Run), nie była zatem niespodzianką dla Beauregarda.
Greenhow nadal prowadziła
działalność wywiadowczą zbierając ważne wojskowe tajemnice i przekazując
je siłom Konfederacji. Urzędnicy federalni usiłując odkryć źródło
przecieków nabrali podejrzeń w stosunku do Greenhow.
W końcu lipca oficer
wywiadu rządu federalnego detektyw Allan Pinkerton rozpoczął ścisłą
obserwację rezydencji Rose Greenhow śledząc i aresztując każdego, kto wszedł
lub opuścił ten dom. Pomimo ostrych sprzeciwów wielu wpływowych kongresmenów
Pinkerton zastosował w końcu sierpnia areszt domowy w stosunku do Rose.
W ciągu kilku następnych
dni ludzie Pinkertona wdarli się do domu Greenhow i zdobyli w końcu
kompromitujące ją dokumenty i raporty szpiegowskie.
Zebrane w ten sposób
materiały obciążyły całą siatkę szpiegowską kierowaną przez Rose, a także
wielu prominentnych urzędników Białego Domu. Odkryto, że senator stanu
Massachusetts (oraz przyszły wiceprezydent za czasów Granta) Henry Wilson był
kochankiem Rose, która w ten sposób wydobyła od niego wiele ważnych
informacji o charakterze wojskowym.
Urzędnicy federalni
zaczęli wysyłać kolejne kobiety podejrzane o szpiegostwo do rezydencji
Greenhow zamienionej w areszt domowy. Jakimś sposobem Greenhow wysyłała
jednak nadal informacje na Południe. W styczniu 1862 roku urzędnicy federalni
postanowili przerwać tą zabawę i ulokowali Rose i jej najmłodsza córeczkę
Małą Rose w więzieniu federalnym tzw. Old Capital
Prison. Greenhow rozpoczęła ostrą
kampanię o swoje uwolnienie szukając poparcia pośród swoich starych
politycznych i towarzyskich przyjaciół. I w tych warunkach nie zaprzestała
zbierania informacji, które przekazywała konfederatom przy każdej okazji.
Rose
i Mała Rose w Old Capital Prison Library
of Congress Greenhow stanęła
wreszcie przed komisją wojskową, ale nie w celu osądzenia za zdradę, lecz
skazania jej na banicję i zesłania jej na Południe. Wysłana pierwotnie do
Baltimore ostatecznie osiadła w Richmond, gdzie była podziwiana i wielbiona
przez mieszkańców oraz przyjmowana
z honorami przez prezydenta Davisa i generała Beauregarda.
Dom Rose Greenhow w
Richmond Library
of Congress Napisała także swoje
pamiętniki używając łatwych do rozszyfrowania nazwisk, co spowodowało
skandal w Waszyngtonie i wątpliwości, co do lojalności wielu ważnych figur
w najwyższych kręgach Unii. Greenhow tęskniła za
swoim Południem i zdecydowała się wrócić we wrześniu 1864 roku. Zaokrętowała
się na pokład łamacza blokady „Condor”, który odpływał do Płn.
Karoliny. Statek został zauważony przez okręt federalny, kiedy zbliżył się
do wybrzeża w okolicy Wilmington. Próbując ukryć się za przylądkiem
Fear River „Condor” wszedł na mieliznę. Greenhow zażądała
miejsca w łodzi ratunkowej i pomimo sprzeciwów kapitana statku wraz z dwoma
pasażerami odpłynęła w szalejącym sztormie. Po kilku minutach łódź
przewróciła się, a Greenhow obciążona złotem zebranym dla sprawy Konfederacji, a zaszytym w jej sukni, utonęła.
Jej ciało odnaleziono następnego dnia i zabrano do Wilmington do kaplicy
szpitalnej. Jej trumnę owinięto w ukochaną przez nią flagę Konfederacji.
1/ All the Daring of the Soldier: Women of the Civil War Armies by Elizabeth D. Leonard, W.W. Norton & Co., 1999.
2/ Rose O’Neal Greenhow: Encyclopedia of the Confederacy, Vol II, Simon & Schuster Onc., 1993.
Vol II
Onc., 1993.
3/ Photographic History of the Civil War, Vol 4, Blue & Gray Press, 1987.