KOBIETY W AMERYKAŃSKIEJ WOJNIE DOMOWEJ

Część I

 

 

Jest to pierwszy z sześciu biogramów, które przedstawiają różne funkcje i role odgrywane przez kobiety w czasie wojny secesyjnej. Cz. I opisuje niesławnej pamięci szpiega Konfederacji Rose O’Neal Greenhow.

 

 Rose O’Neal urodziła się na wsi w stanie Maryland w roku 1817 w rodzinie biednej i słabo wykształconej. Już będąc nastolatką Rose  miała ambicje wspiąć się wyżej na drabinie społecznej. Wraz z siostrą Ellen wyjechały do Waszyngtonu i zamieszkały u swej ciotki, która prowadziła pensjonat dla młodych, ambitnych polityków.

Rosie była zachwycona i podekscytowana  życiem towarzyskim w stolicy. Spędziła kilka lat na poprawie swoich manier i osobistego wdzięku zanim w wieku 26 lat poślubiła doktora Roberta Greenhow. Był to 43 letni zamożny wirginijczyk, który miał wysoką pozycje towarzyską w stolicy kraju.

Mając ok. 35 lat Rose była już matką czterech córek i miała bardzo dobre i silne koneksje z elitą polityczną i towarzyską stolicy. Była szeroko znana jako bywalczyni salonów, a także z uwagi na swój wdzięk i urodę. W roku 1850 rodzina Greenhow przeprowadziła się do na zachód, gdzie  mąż Rose zamierzał zainwestować w dochodowe przedsięwzięcia. Jednakże dr Greenhow został tam postrzelony i zmarł w San Francisco. Rose z córkami powróciła do Waszyngtonu i zamieszkała niedaleko Białego Domu. Dalej prowadziła na wysokim poziomie salon korzystając z majątku pozostawionego przez jej zmarłego męża. Do roku 1860 miała już ugruntowaną pozycję gospodyni najważniejszego politycznego salonu w Waszyngtonie.

 

Kiedy narastało polityczne napięcie w sprawie niewolnictwa Rose została przekonana do sprawy Konfederacji i stała się jej działaczką. Nawiązała stosunki z podpułkownikiem Thomasem Jordanem, który poprzednio był generalnym kwatermistrzem armii Unii, a w tym czasie adiutantem generała Beauregard’a. Jordan zajmował się budowaniem siatki szpiegowskiej w Waszyngtonie.  Przeszkolił Rose Greenhow w posługiwaniu się prostym szyfrem i już wkrótce wyciągała ona informacje od wysokich urzędników federalnych, którzy bywali w jej salonie przekazując je zaszyfrowane dla głównych polityków Konfederacji. Greenhow i Jordan opracowali specjalny system sygnałowy dla kurierów polegający na opuszczaniu lub podnoszeniu zasłon w oknie jej domu.

10 lipca 1861 roku Greenhow wysłala młodą kobietę Betty Duvall do kwatery głównej generała Beauregarda w  Fairfax Court House  z pilną wiadomością, że planowana jest ofensywa generała McDowell’a przeciwko siłom Konfederacji w ciągu najbliższego tygodnia. Generał powiadomił prezydenta Konfederacji Jeffersona Davisa i rozpoczął przygotowania do bitwy. 16 lipca Greenhow wysłała drugi meldunek do Beauregarda informujący o wymarszu 55 tys. armii federalnej w kierunku Manassas, gdzie ulokował swoje wojska Beauregard. Bitwa, która potem nastąpiła zwana First Manassas (także Bull Run), nie była zatem niespodzianką dla Beauregarda.

Greenhow nadal prowadziła działalność wywiadowczą zbierając ważne wojskowe tajemnice i przekazując je siłom Konfederacji. Urzędnicy federalni usiłując odkryć źródło przecieków nabrali podejrzeń w stosunku do Greenhow.

W końcu lipca oficer wywiadu rządu federalnego detektyw Allan Pinkerton rozpoczął ścisłą obserwację rezydencji Rose Greenhow śledząc i aresztując każdego, kto wszedł lub opuścił ten dom. Pomimo ostrych sprzeciwów wielu wpływowych kongresmenów Pinkerton zastosował w końcu sierpnia areszt domowy w stosunku do Rose.

W ciągu kilku następnych dni ludzie Pinkertona wdarli się do domu Greenhow i zdobyli w końcu kompromitujące ją dokumenty i raporty szpiegowskie.

Zebrane w ten sposób materiały obciążyły całą siatkę szpiegowską kierowaną przez Rose, a także wielu prominentnych urzędników Białego Domu. Odkryto, że senator stanu Massachusetts (oraz przyszły wiceprezydent za czasów Granta) Henry Wilson był kochankiem Rose, która w ten sposób wydobyła od niego wiele ważnych informacji o charakterze wojskowym.

Urzędnicy federalni zaczęli wysyłać kolejne kobiety podejrzane o szpiegostwo do rezydencji Greenhow zamienionej w areszt domowy. Jakimś sposobem Greenhow wysyłała jednak nadal informacje na Południe. W styczniu 1862 roku urzędnicy federalni postanowili przerwać tą zabawę i ulokowali Rose i jej najmłodsza córeczkę Małą Rose w więzieniu federalnym tzw. Old Capital Prison. Greenhow rozpoczęła ostrą kampanię o swoje uwolnienie szukając poparcia pośród swoich starych politycznych i towarzyskich przyjaciół. I w tych warunkach nie zaprzestała zbierania informacji, które przekazywała konfederatom przy każdej okazji.

Rose i Mała Rose w Old Capital Prison

Library of Congress

 

Greenhow stanęła wreszcie przed komisją wojskową, ale nie w celu osądzenia za zdradę, lecz skazania jej na banicję i zesłania jej na Południe. Wysłana pierwotnie do Baltimore ostatecznie osiadła w Richmond, gdzie była podziwiana i wielbiona przez mieszkańców oraz  przyjmowana z honorami przez prezydenta Davisa i generała Beauregarda.

 

 

 

Dom Rose Greenhow w Richmond

Library of Congress

Napisała także swoje pamiętniki używając łatwych do rozszyfrowania nazwisk, co spowodowało skandal w Waszyngtonie i wątpliwości, co do lojalności wielu ważnych figur w najwyższych kręgach Unii.

Greenhow tęskniła za swoim Południem i zdecydowała się wrócić we wrześniu 1864 roku. Zaokrętowała się na pokład łamacza blokady „Condor”, który odpływał do Płn. Karoliny. Statek został zauważony przez okręt federalny, kiedy zbliżył się do wybrzeża w okolicy Wilmington. Próbując ukryć się za przylądkiem  Fear River „Condor” wszedł na mieliznę. Greenhow zażądała miejsca w łodzi ratunkowej i pomimo sprzeciwów kapitana statku wraz z dwoma pasażerami odpłynęła w szalejącym sztormie.

Po kilku minutach łódź przewróciła się, a Greenhow obciążona złotem zebranym dla sprawy Konfederacji, a zaszytym w jej sukni, utonęła. Jej ciało odnaleziono następnego dnia i zabrano do Wilmington do kaplicy szpitalnej. Jej trumnę owinięto w ukochaną przez nią flagę Konfederacji.

Czy działalność Greenhow wyrządziła Unii znaczne szkody? Wystarczająco duże, aby rząd federalny-wbrew wiktoriańskim zwyczajom i silnemu oparciu politycznemu aresztował ją. Dziedzictwo Greenhow, jako wybitnego szpiega nie było jedynym przykładem działalności kobiet w czasie wojny domowej. Belle Boyd, Antonia Ford i Elizabeth „Szalona Beth” Van Lew, które zamieszkały w Richmond  i udając lekko zwariowane dziwaczki działały jako szpiedzy na rzecz Unii. To tylko kilka przykładów tych wspaniałych i odważnych kobiet, które szpiegowały dla swego kraju i wywarły wpływ na przebieg Amerykańskiej Wojny Domowej. Oto jeden z jej szyfrowanych listów.

[Rozmiar: 131360 bajtów]
Bibliografia:

1/ All the Daring of the Soldier: Women of the Civil War Armies by Elizabeth D. Leonard, W.W. Norton & Co., 1999.

 

2/ Rose O’Neal Greenhow: Encyclopedia of the Confederacy, Vol II, Simon & Schuster Onc., 1993. Vol II Onc., 1993.

 

3/ Photographic History of the Civil War, Vol 4, Blue & Gray Press, 1987.

 

4/ Rose O'Neal Greenhow Papers: An On-line Archival Collection, Special Collections Library, Duke University,  http://scriptorium.lib.duke.edu/greenhow/

5/ Bonnet Brigades, Mary Elizabeth Massey, ed. By Allan Nevins, Alfred A Knopf, 1966.

 

 

Autor: Anne Colucci
Cortland, OH