W poprzednim numerze SECESJI N&S poruszyliśmy sygnalnie problematykę sądownictwa wojskowego w czasach wojny secesyjnej. Temat ten zainteresował jednak naszych Czytelników i dlatego w obecnym przeglądzie wydawnictw skoncentrujemy się na opracowaniach historyków poświęconych wymiarowi sprawiedliwości w warunkach wojennych. Wspomnieć też trzeba o National Military Justice Insitute, którego historyczne publikacje i opracowania z pewnością warto polecić. Nie chciałbym ograniczać tej tematyki ściśle do czasów wojny domowej-w okresie bezpośrednio po wojnie powstał przecież problem rozliczenia za jej rozpętanie oraz ukarania za popełnione zbrodnie, a przede wszystkim za zamordowanie prezydenta Lincolna. To bardzo złożona tematyka nawiązująca do całego okresu Rekonstrukcji i ponownego zjednoczenia podzielonego społeczeństwa. Mówi o tym książka świetnie napisana przez Elizabeth D. Leonard pt."Lincoln's Avengers: Justice, Revenge, and Reunion after the Civil War", wyd.W.W. Norton & Company; (marzec 2004), hard cover, cena obnizona w Amazon 17,65$.
Autorka uczyniła centralną postacią książki sędziego gen. Josepha Holta, którego zadaniem było osądzenie sprawców zabójstwa Lincolna, jak i komendanta obozu dla jeńców federalnych w Andersonville Henry Wirza. Ale Elizabeth Leonard drąży głębiej problematykę odwetu i rewanżu strony wygranej na mieszkańcach Południa, które wbrew koncyliacyjnej opcji Lincolna przybrały po jego zabójstwie bardziej drastyczne formy.
Druga pozycja z tej listy to książka Roberta I. Alotta pt."Civil War Justice: Union Army Executions Under Lincoln", wyd.White Mane Pub; (kwiecień 1, 1989). Z uwagi na datę publikacji dziś trudnodostępna, ale używane egzemplarze można nabyć za ok.13$.
Autor opisuje blisko 250 procesów w wyniku których zostali skazani i straceni żołnierze i oficerowie armii federalnej. W monografii tej znajdziemy przepisy kodeksu wojskowego i ich praktyczne zastosowanie. Wadą tej książki jest nieudowodniona teza postawiona na wstępie, że to prezydent Lincoln był osobiście odpowiedzialny za łamanie prawa i konstytucji, co spowodowało niepotrzebna śmierć wielu skazanych żołnierzy.
Trzecią z omawianych tu pozycji z przyjemnością przeczyta każdy prawnik i nie tylko. Dr Michael A. Ross w książce "Justice of Shattered Dreams: Samuel Freeman Miller and the Supreme Court During the Civil War Era" (wyd.Louisiana State University Press; (październik, 2003), cena w Amazon 60-70$.) kreśli sylwetkę sędziego Sądu Najwyższego w latach wojny secesyjnej Samuela Millera. Ale to nie jest tylko książka biograficzna, a szeroki zakres tematyki historycznej, prawnej czy ekonomicznej czyni z niej pozycję upragnioną, ale dla mnie raczej niedostępną z uwagi na wysoką cenę.
Następne pozycje to wspomniana już klasyka Elli Lonn "Desertion During the Civil War"
napisana wspólnie z Williamem Blair'em'; wyd. University of Nebraska Press; Reprint (kwiecień, 1998). Pisana w czasie I wojny światowej, a wydana w r. 1928 r. to pierwsze przedstawienie problemu dezercji w obu armiach konfliktu. Aktualna cena reprintu 12$.
Znany badacz historii sądownictwa wojskowego w czasie wojny domowej Thomas P. Lowry wydaje swoje książki wraz ze swą zona Beverly, ale "Tarnished Eagles" napisał sam. Książka wydana przez Stackpole Books; (styczeń, 1998) nosi podtytuł "The Court-Martial of Fifty Union Colonels and Lieutenant Colonels", który oddaje w pełni jej treść. Obserwujemy zadziwiającą paradę tchórzy, pijaków, narkomanów i ignorantów pośród wysokich stopniem oficerów armii federalnej. Cena ok. 25$.
Kolejna książka tego autora, emerytowanego lekarza psychiatrii, została napisana wspólnie z innym lekarzem, profesorem J.D. Welsh'em. "Tarnished Scalpels: The Court-Martials of Fifty Union Surgeons", wyd.Stackpole Books; (lipiec, 2000), przynosi szereg bardzo ciekawych spraw karnych wytoczonych chirurgom wojskowym, ale daje tez obraz ówczesnego poziomu medycyny i opieki nad rannymi. Lekarzy sądzono za złe praktyki medyczne oraz za nieprzestrzeganie procedur regulaminowych. Przystępna cena ok. 18$.
Opracował: Zbig Kurzawa
październik 2004 r.