Dzisiejszym artykułem rozpoczynamy przegląd najważniejszych
opracowań książkowych dotyczących poszczególnych bitew i kampanii Wojny
Secesyjnej. Celem jest przybliżenie polskiemu czytelnikowi książek, które na
zachodzie zostały uznane za klasykę lub są bardzo dobrze oceniane przez
historyków. W pierwszej części przedstawiam kilka pozycji dotyczących
wschodniego teatru wojny. Bitwa pod Gettysburgiem stanowić będzie temat odrębnego
artykułu ze względu na dużą ilość ważnych opracowań. W przypadku książek
opisujących kampanie lub bitwy istotnym elementem jest ilość i jakość map -
będę zatem podawał te dwie rzeczy, dodatkowo zaznaczę jeżeli mapy będą
przedstawiały przebieg walk na szczeblu pułków. Wszystkie przedstawiane
pozycje powinny być dostępne w amerykańskiej księgarni Amazon.
DRUGA
BITWA POD BULL RUN ** CEDAR MOUNTAIN ** FREDERICKSBURG
!!!zdjęcia!!!
Książka “RETURN
TO BULL RUN. The
Campaign and Battle of Second Manassas” (1993 r.) autorstwa Johna J. Hennessy
jest bez wątpienia najbardziej szczegółowym opisem kampanii, której
kulminacją była Druga Bitwa pod Bull Run. Począwszy od bitwy pod Cedar
Mountain autor opisuje ruchy wrogich armii, szczegółowo bitwę pod Groveton
oraz dwudniową Drugą Bitwę pod Bull Run. Późniejsza bitwa pod Chantilly
jest opisana tylko ogólnikowo. Całość napisana jest w bardzo dobrym stylu.
607 stron, 15 dobrych map.
Doskonałym uzupełnieniem powyższej książki
jest „STONEWALL JACKSON AT CEDAR
MOUNTAIN” (1990 r.) autorstwa Roberta K. Kricka. Jest to opis
wydarzeń, które doprowadziły do bitwy pod Cedar Mountain oraz samej bitwy, która
stanowiła preludium do kampanii zakończonej Drugą Bitwą pod Bull Run. Krick
przez trzydzieści lat był historykiem Narodowego Wojskowego Parku wokół
Fredericksburga i jest jednym z największych znawców historii Armii Północnej
Wirginii. W książce autor przedstawił przebieg bitwy pod Cedar Mountain z
przytłaczającą dokładnością. 472 strony, 16 dobrych map - dotyczące
przebiegu bitwy przedstawiają rozmieszczenia poszczególnych pułków.
Bitwa pod Fredericksburgiem była zawsze
„zaniedbywana” jeżeli chodzi o pozycje książkowe. Lukę doskonale wypełnił Francis Augustin O’Reilly dziełem „THE
FREDERICKSBURG CAMPAIGN. Winter War on the Rappahannock” (2003 r.). Jest to klasyczne studium bitewne,
najprawdopodobnie definitywna pozycja dotycząca tej bitwy. Autor dokładnie
opisuje kolejne ataki federalne na pozycje Konfederatów na Wzgórzach Marye,
przy czym z równą szczegółowością analizuje przebieg walk wokół Prospect
Hill na odcinku korpusu generała „Stonewalla” Jacksona. Jedynym minusem
jest brak tzw. Order of Battle czyli zestawienia organizacyjnego walczących
armii. 630 stron, 15 bardzo dobrych map - dotyczące przebiegu bitwy
przedstawiają rozmieszczenia poszczególnych pułków.
KAMPANIA
PÓŁWYSPOWA 1862 ** ANTIETAM ** CHANCELLORSVILLE
Jeżeli szukamy opracowań dotyczących
Kampanii Półwyspowej 1862 r., Antietam lub Chancellorsville najlepiej sięgnąć
po książki Stephena W. Sears’a. Krótko mówiąc każda z nich jest
najlepszą pozycją dotyczącą tematu, którego dotyczy i znajdziemy w nich
wszystko co powinniśmy wiedzieć – począwszy od spraw politycznych i
planowania, poprzez manewrowania wrogich armii, aż po dokładne opisy poszczególnych
bitew.
!!!zdjęcia!!!
„TO THE GATES OF RICHMOND. The Peninsula Campaign” (1992
r.) przedstawia całokształ wydarzeń związanych z Kampanią Półwyspową
1862 r. generała McClellana. Autor bardzo dobrze opisuje wszystkie bitwy, począwszy
od Yorktown aż po Malvern Hill. 468 stron, 15 dobrych map.
Po raz pierwszy wydana w 1983 r. „LANDSCAPE
TURNED RED. The Battle of Antietam” do dzisiaj pozostaje najlepszą
pozycją dotyczącą pierwszej wyprawy generała Lee na Północ, której
kulminacją była bitwa pod Antietam. 431 stron, 10 dobrych map.
“CHANCELLORSVILLE” (1996 r.) to dokładny opis wydarzeń związanych z ostatnią bitwą
generała Thomasa “Stonewalla” Jacksona. O skrupulatności badań autora może
świadczyć fakt, że w załączniku podane są szczegółowe starty jakie w
bitwie poniosły poszczególne pułki. 593 strony, 19 bardzo dobrych map
autorstwa Georga Skocha.
GRANT
vs LEE – KAMPANIA W WIRGINII 1864 r.
Jeżeli chodzi o kampanię w Wirginii
1864 r., w której stanęli na przeciwko sobie dwaj najwięksi dowódcy tej
wojny – Grant i Lee, gorąco polecam książki Gordona C. Rhea. Rhea
dokładnie analizuje całokształt wydarzeń, decyzje dowódców, ruchy armii
oraz przebieg samych walk. Wszystko to napisane jest w wyśmienitej i
obiektywnej formie – Grant nie jest tutaj tradycyjnym „rzeźnikiem”, a Lee
nieomylnym strategiem. Obaj popełniają błędy, które autor dokładnie
analizuje. W książkach znajdziemy bardzo dobre mapy autorstwa Georga Skocha,
które przedstawiają przebieg walk na szczeblu brygad. Rhea pracuje obecnie nad
piątym tomem, który będzie opisywał wydarzenia od Cold Harbor aż do
przybycia obu armii pod Petersburg. Osobiście bardzo polecam książki Gordona
C. Rhea – to prawdziwe arcydzieła.
!!!zdjęcia!!!
„THE
BATTLE OF THE WILDERNESS, May 5-6, 1864”
(1994 r.) to opis wydarzeń mających miejsce od 2 do 6 maja 1864 r. –
ostatnich przygotowań do kampanii, przekroczenia rzeki Rapidan przez armię
federalną oraz wielkiej dwudniowej bitwy pod Wilderness. 512 stron. 20 bardzo dobrych map.
„THE BATTLES FOR SPOTSYLVANIA COURT HOUSE AND THE
ROAD TO YELLOW TAVERN, May 7-12, 1864”
(1997 r.) to opis
wydarzeń od 7 do 12 maja – obie armie opuszczają Wilderness i udają
się w okolice Spotsylvani. Tutaj Grant rozkazał kilka frontalnych
ataków na linie Lee, z których gigantyczny atak z 12 maja zakończył się
prawie 24-godzinnymi walkami. Autor przedstawia również zmagania kawalerii i
ostatnią bitwę Jeba Stuarta – Yellow Tavern. 483 strony, 30 bardzo dobrych
map.
„TO THE NORTH ANNA RIVER. Grant and Lee, May 13-25, 1864” (2000 r.) to opis wydarzeń od 13 do 25 maja – ostatnich bitew pod
Spotsylvanią oraz manewrów, które doprowadziły po pata nad rzeką North
Anna. 505 stron, 29 bardzo dobrych map.
„COLD HARBOR. Grant
and Lee, May 26 – June 3, 1864” (2002 r.) to opis wydarzeń od 26 maja
do 3 czerwca - od opuszczenia pozycji nad rzeką North Anna aż do sławnego
ataku federalnego pod Cold Harbor, 3 czerwca 1864 r. Rhea kwestionuje kilka
utartych historii dotyczących Cold Harbor, m.in. że 7.000 żołnierzy
federalnych zostało zabitych lub rannych w ciągu 30 minut trwania ataku. Autor
dowodzi, że w rzeczywistości Grant stracił mniej ludzi, a w dodatku w większym
przedziale czasu i na wszystkich frontach tego dnia. Argumentacja poparta jest
analizą przebiegu walk i jest bardzo przekonująca, dodatkowo autor wskazuje źródła
różnych historii i mitów dotyczących tej bitwy. 532 strony, 32 bardzo dobrych map.
Opracował,
Aleksander Królikowski, luty 2005 r.
