Kalendarium Wojny Domowej USA 1861-1865 - ROK 1864



Los Południa był już przesądzony, ale jeszcze wielu dzielnych żołnierzy obu stron miało zginąć w tej bratobójczej wojnie.Prezydent Lincoln miał na ten rok dwa cele:pokonać armię gen.Lee w Wirginii oraz armię gen. Johnstona w Georgii. Od marca głównodowodzącym był generał-porucznik Grant. Meade zachował dowództwo Armii Potomacu, a William T. Sherman kierował operacjami na Zachodzie. Grant wniósł nową strategię w walce z Lee: "gdziekolwiek pójdzie Lee, tam ma pójść także i pan" polecił Meade'owi. Miała to być wojna totalna tj. konfiskaty wszelkiej własności cywilnej, niszczenie obiektów nadających się do wykorzystania militarnego czyli ogólna walka na wyczerpanie-kosztowna, brutalna, ale skuteczna.
Rozmiar: 36498 bajtów W ramach tych działań desant wojsk fedralnych wylądował 7 lutego (niedziela) w Jacksonville na Florydzie. Dowodził gen. Truman Seymour, a lądowanie osłaniała flota admirała Dahlgrena. Zdobyto działa i wielkie ilości bawełny oczekującej na wysyłkę przez łamaczy blokady. Wyruszono w głąb terytorium przeciwnika niszcząc tory kolejowe, tamy i urządzenia wodne, paląc magazyny i fabryki.
20 lutego natknięto się na siły rebeliantów pod wodzą gen. Joseph'a Finnegana. Rozegrała się jedyna większa bitwa na terenie stanu Floryda- atak 5 tys. Konfederatów na 5,5 tys. żołnierzy Unii w pobliżu stacji kolejowej Olustee. Wykorzystując warunki terenowe wojska Południa umocniły się tam i czekały na siły federalne. Ostatecznie siły federalne po ciężkich walkach zmuszone zostały do odwrotu- ich straty to 203 zabitych, 1152 rannych i 506 zaginionych, ogółem 1861 czyli 35% stanu. Łączne straty Południa to blisko 1 tys. żołnierzy.Była to trzecia pod względem wysokości strat najkrwawsza bitwa w tej wojnie.
W składzie Unii walczyły jednostki murzyńskie, wielu rannych z tych jednostek bandy południowców dobiły na polu bitwy. Gen. Seymour wycofał się do Jackson, który to port do końca wojny pozostał w rękach Unii bardzo utrudniając zaopatrzenie stanu. Wychodziły stąd częste ataki kawalerii federalnej na linie zaopatrzenia rebeliantów.
Z kolei gen. Sherman wyruszył 3 lutego forsownym marszem z Vicksburga do odległego o 140 mil Meridian (stan Mississippi)- ważnego węzła kolejowego. Miał pod bronią 26 tys. ludzi oraz 7,6 tys. kawalerzystów pod wodzą gen. Williama S. Smith'a. Po drodze niszczył i palił wszystko, co mogło służyć militarnie czy gospodarczo Południowi. 14 lutego siły Shermana weszły do Meridian i przez 5 dni niszczyły totalnie wszystko włącznie z hotelami i sklepami.
Wojska gen. Polka próbowały powstrzymać destrukcję, ale ostatecznie wycofały się nie stawiając większego oporu. Jedynie kawaleria rebeliantów pod wodzą gen. Stephena D. Lee cały czas ścierała się z siłami Shermana, ale do Meridian nie weszła.
Kawaleria Unii wbrew rozkazom nie dołączyła do sił Shermana i w bitwie pod Okolona została zmuszona do odwrotu. Niesubordynacja gen. Smith'a zagroziła całej ekspedycji Shermana i wykluczyła dalszy marsz na Alabamę.
10 marca rozpoczęła się Kampania Red River realizowana siłami armii i floty Unii trwająca do 22 maja. Jej celem było opanowanie całego biegu rzeki Red River i wyparcie konfederatow z części Teksasu, co umożliwiłoby uzyskanie pełnej łączności z Meksykiem. Miało to zagrozić armii francuskiej i nie dopuścić do proklamowania cesarstwa w Meksyku z Maksymilianem Habsburgiem.
Ze strony Unii w kampanii brało udział 42 tys. żołnierzy pod dowództwem generałów N.P. Banksa, W.T. Shermana i F. Steel'a oraz 20 okrętow z flotylli rzecznej gen. D.Portera. Broniły się siły gen. Kirby Smith'a z ok. 30 tys. żołnierzy. Ofensywa była trudna z uwagi na niski stan rzeki co zatrzymało okręty. Z kolei gen. Banks został 8 kwietnia pokonany przez gen. Taylora pod Mansfield w bitwie o Sabine Cross-Roads tracąc 2,9 tys. ludzi co zmusiło go do wycofania się.
15 kwietnia osiągnął Grand Encore, a 25-tego po serii potyczek Alexandrię.22 maja flota Portera i wojska Banksa dotarły do Mississippi. Kampania była wielkim fiaskiem- Banks został odwołany, a sprawa zajęła się specjalna komisja Kongresu.
W maju Armia Potomacu licząca 115 tys. żołnierzy ruszyła na południe w celu zniszczenia armii gen. Lee liczącej 65 tys. Pierwsze starcie miało miejsce na znanym nam już obszarze zwanym Wilderness w dniach 5-6 maja. Od tego momentu miało jeszcze upłynąć 48 tygodni do kapitulacji Południa. Walki trwały cały czwartek 5 maja, pod wieczór obie strony okopały się na swoich pozycjach.Od świtu wojska federalne zaatakowały napotykając na zajadłe kontrataki Longstreete'a. Walki trwały do wieczora- straty federalne wyniosły 17,7 tys., a Południa 7,5 tys. Mimo to Grant ruszył w ślad za Lee w kierunku Gmachu Sądu w Spotsylvanii.Cała seria potyczek, ataków i kontrataków trwała od 8 do 21 maja i zakończła się stratą 10 tys. żołnierzy przez Południe i ok. 18 tys. ze strony sił federalnych, którzy stracili także gen. John'a Sedgwick'a /dowódca VI Korpusu/ zabitego przez strzelca wyborowego .
Następne spotkanie Granta z Lee miało miejsce w rejonie North Anna River. W dniach 23 do 26 maja doszło do serii starć w wyniku których obie strony straciły 4 tys. ludzi. Lee był chory i nie mógł kierować bitwą, a Grant zdecydował się nie atakować pozycji konfederatów i ruszył w kierunku Hanovertown obchodząc od południa i wschodu pozycje Lee. Kawaleria federalna osłaniając marsz sił głównych na Richmond stoczyła potyczkę pod Haw's Shop /lub Enon Church/. Obie armie spotkały się pod Cold Harbor /tylko 10 mil od Richmond/, gdzie toczyły potyczki w dniach 29 maja do 1 czerwca. Zasadniczy atak na pozycje konfederatów zaczął się 3 czerwca, ale mieli oni czas dobrze się okopać i atakujący stracili 7 tys. żołnierzy tylko w czasie jednej godziny. Straty Południa 1,5 tys. Pobity Grant odszedł w kierunku Petersburga rozpoczynając 9-cio miesięczne oblężenie tego miasta.
W czasie, gdy Grant posuwał się na południe Sherman kierował się w stronę węzła kolejowego, jakim była Atlanta. Miał pod sobą 90 tys. ludzi, a przeciwko sobie gen. Johnstona z 60 tys. armią. Kampania Shermana, podobnie jak kampania Granta, była typową wojna manewrową bez rozstrzygających bitew. Do przegranych bitew zaliczyć jednak należy starcie pod Kennesaw Mountain w dniu 27 czerwca, gdzie Sherman stracił 3 tys. ludzi, a Johnston tylko 1 tys. Dopiero po zamianie Johnstona na gen. Hood'a ten ostatni trzykrotnie w ciągu 8 dni atakował Shermana napotykając na ostre kontrataki. Sherman oblegał Atlantę, ale ruszył dalej przecinając linię kolejową na południe od miasta. Hood ruszył w przeciwnym kierunku w stronę Tennessee licząc, że Sherman podąży za nim. Sherman jednak parł przez Georgię do Savannah i dalej do Karoliny Południowej zostawiając za sobą spaloną ziemię, krew i łzy. Była to w czystej formie zemsta za secesję i brutalna wojna totalna.
Tymczasem Grant ściera się z Lee pod Totopotomoy Creek w dniach 28-30 maja-był to fragment bitwy pod Cold Harbor. Konfederaci okopali się pod Totopotomoy Creek-pozycje te atakowały 29 maja II, IX i V korpus Unii.Straty ogółem 2,2 tys., poległ generał południa George Dolles trafiony kulą snajpera. w rezultacie bitwa nieroztrzygnięta.
W czasie bitwy poprzednio opisanej kawaleria federalna skierowała się na wschód i południe. 3o maja Dywizja Torberta zaatakowała i pokonała Brygadę Butlera pod Old Church, co otworzyło drogę Sheridanowi dla uchwycenia ważnego węzła drogowego następnego dnia.
Armia Potomacu ruszyła 12 czerwca przez James River i dzięki przygotowanym wcześniej mostom pontonowym szybko znalazła się pod Petersburgiem.Pod Trevilian Station kawalaria Sheridana bez sukcesu atakowała okopanych kawalerzystów Wade Hamptona, w końcu wycofali się niszcząc 6 mil torów kolejowych. Poległo i zostało rannych 1600 kawalerzystów po obu stronach.
Trwały walki pod Petersburgiem dokąd Lee wysłał resztki swej Armii Północnej Wirginii. Pod Lynchburgiem gen. Hunter walczył z konfederatami o to miasto 17 czerwca, ale musiał wycofać się z powodu braków w zaopatrzeniu.
Lipiec zastał gen. Lee unieruchomionego w okopach pod Petersburgiem i pozbawionego rezerw w ludziach. Sherman bez przerwy naciskał Johnstona w Georgii, a Richmond głodowało.
Z drugiej strony siły gen.Jubala Early'ego opanowały Dolinę Shenendoah i dotarły do Harper's Ferry i w Waszyngtonie zapanowała nerwowa atmosfera. Jednakże konfederaci zdecydowali się przekroczyć Potomac pod Shepherds Town. Do obrony Waszyngtonu wezwano 24 tys. milicji z Nowego Yorku. Lee liczył, że atak Early'ego na stolicę zmusi Granta do odejścia spod Petersburga i rozluźnienia jego żelaznych kleszczy.Early zajął tymczasem 6 lipca Hagerstown i nałożył na miasto kontrybucję w wyskości 20 tys.$ Konfederaci parli na stolice Unii, gdzie zapanowała panika. W pośpiechu zebrano 6 tys. słabo wyszkolonego wojska, rekrutów i urlopowiczów pod dowództwem gen. Lew Wallace'a, które stawiło czoła weteranom Early'ego 9 lipca pod Monocacy. Bitwa, która uratowała Waszyngton nie mogły być wygrana przez Unię, ale dała czas na zorganizowanie obrony stolicy. Straty Unii wyniosły 2 tys. z czego 1,2 tys. dostało się do niewoli. Early stracił 700 zabitych i rannych. Grant wysłał parowcami dwie dywizje VI Korpusu w celu obrony Waszyngtonu.
11 lipca weterani z VI Korpusu Armii Potomacu w podartych mundurach, zarośnięci i brudni zeszli na ląd. Early zdał sobie sprawę z faktu, że ma przed sobą prawdziwe wojsko, a nie przypadkową zbieraninę żółtodziobów i odstąpił od zdobycia stolicy. Osłaniany przez straże tylne rozpoczął odwrót. Walki z siłami osłonowymi obserwował Lincoln z Fort Stevens będąc w samym centrum walk.
20 lipca gen.Hood zaatakował siły Thomasa pod Atlantą, ale nie osiągnął nic tracąc 4,8 tys. ludzi z posiadanych 20 tys. Wycofujący się Early toczył walki pod Berry's Ford, Stephenson's Depot, nakładał kontrybucje i palił miasta /Chambersburg/.Miał zostać pokonany przez Sheridana w serii starć we wrześniu i październiku pod Winchester, Fisher's Hill, and Cedar Creek.
W piekącym upale stoczono bitwę pod Atlantą 22 lipca. Gen. Hood stracił 8,5 tys. ludzi z zaanagażowanych w działaniach 40 tys. Atakował bez właściwego rozpoznania i po ciężkim, nocnym marszu umocnione pozycje Armii Tennessee gen.McPhersona. Była to kolejna klęska Hooda, a straty jakie ponosił były nie do zastąpienia.
W ostatnim dniu lipca pod Petersburgiem wysadzono pod pozycjami obrońców ogromną minę-blisko 300 żołnierzy zginęło w chwili wybuchu, zaraz potem nastąpił atak artylerii-110 dział i 54 moździerze otworzyły ogień na umocnienia wroga. Atak piechoty federalnej został odparty przez obronę. Samych zabitych padło 4 tys. po stronie atakujących i 1,5 tys. secesjonistów. Petersburg miał trwać u wrót do Richmond jeszcze 8 długich miesięcy. Konfederaci za wszelką cenę chcieli odblokować kolej Petersburg-Richmond- gwałtowne walki wybuchły 21 sierpnia, straty ogólne w ciągu 4 dni walk wyniosły 6,3 tys. ludzi, ale bez rezultatów.
Wrzesień rozpoczął się klęskami rebeliantów pod Jonesborough oraz upadkiem Atlanty-wielkiego węzła kolejowego. Zakończył się natomiast upadkiem Fortu Harrison w linii obrony Richmond. Rozpaczliwe kontrataki wojsk gen. Lee nic nie dały.
W październiku aktywna była kawaleria gen. Forresta- jego celem było odciągnięcie Shermana od bezbronnej Georgii.Taki sam cel miał gen. Hood i jego zdziesiątkowana Armia Tennessee. Sheridan nadal szarpał cofającego się Early'ego. Najwiekszą operacją przed zimowym obozowaniem była akcja dwóch korpusow federalnych liczących 17 tys. ludzi związana z atakiem na South Side Railroad pod Hatcher's Run. Rebelianci odparli atak i wojska udały się do obozów zimowych.
W listopadzie najważniejsze były wybory w których zwyciężył Lincoln. Nadal aktywny, choć już poważnie osłabiony był Early, kawaleria Forresta atakowała linie zaopatrzenia Unii. Sherman parł na Savannah. W grudniu rejon Petersburg-Richmond był spokojny, ale w Nashville nadal działał Hood mając za przeciwników generałow Schofielda i Thomasa. Z Waszyngtonu przyszły rozkazy, aby atakować Hooda, Grant także był wściekły i wysłał telegraficzy rozkaz natychmiastowego ataku.Zamierzał też odebrać dowództwo Thomasowi co też uczynił następnego dnia.Jednak 9 grudnia Thomas uważał, że jego kawaleria nie jest gotowa, ale zaplanował atak na 10-tego i Grant zawiesił swoja decyzję. Pogoda jednak pokrzyżowała plany- burza, a potem lód pokrył ziemie wykluczając wszelkie ruchy wojsk. Sherman rozpoczął oblężenie Savannah, które padło 21 grudnia. 15 grudnia rozpoczęła się wreszcie Bitwa o Nashville.Fatalna pogoda, mgła, deszcz i śnieg zamieniły ją w piekło. Atakowało 55 tys. żołnierzy Unii przeciwko 20 tys. Armii Tennessee.Straty Unii to 3,6 tys. ludzi, w większości rannych, natomiast Hood stracił 6 tys. z czego 4,5 tys. jeńcow. Przez 10 dni trwał pościg za rozbitą armia Hooda.
Rok zakończył się sukcesami Unii, a Południe było na krawędzi upadku. Nie był to jednak kres bratobójczych walk.

Back to main page


Zbig Kurzawa, mail: zbigkurzawa@wp.pl
Ostatnia korekta- 24 marca 2004 r. r.
Copyright Zbig Kurzawa- wszelkie prawa zastrzeżone
Komercyjne wykorzystanie zdjęć i materiałów za zgodą właściciela serwisu.