Generał P. G. T. Beauregard - Człowiek, który oddał pierwszy strzał wojny

Pierre Gustave Toutant Beauregard, żołnierz, mąż stanu i wynalazca, urodził się w parafii Saint Bernard , niedaleko Nowego Orleanu w stanie Luizjana 28 maja 1818r. Był synem umiarkowanie bogatego francuskiego plantatora, który mógłby poszczycić się przodkami od wczesnego średniowiecza, a jego bezpośredni przodkowie należeli do pierwszych osadników we francuskiej Luizjanie.
Chociaż zawsze uważany za aktywnego poszukiwacza przygód, Beauregard był pilnym i ponad przeciętnie zdolnym uczniem wykształconym początkowo przez prywatnych nauczycieli. Od wczesnego dzieciństwa pragnął zostać być żołnierzem i chociaż angażował się w inne przedsięwzięcia to jednak jako żołnierz, spędził większość swego życia i zyskał sławę.
W roku1838, w wieku dwudziestu lat, Beauregard ukończył Akademię Wojskową West Point z drugą lokatą w swej klasie. Z powodu swego francuskiego pochodzenia był wielkim wielbicielem Napoleona i nazywano go z tego powodu „Małym Napoleonem”. W późniejszym okresie historyk T. Harry Williams nazwie go „Napoleonem Południa w szarym uniformie”. Razem z nim kończyli West Point późniejsi generałowie: Konfederacji - Hardee i Sibley oraz Unii- Barry, Nichols, Granger i McDowell.
Po ukończeniu West Point dostał początkowo przydział do artylerii, a następnie-już po tygodniu- do saperów. Tam właśnie spędzi Beauregard większość swej kariery wojskowej w Armii Stanów Zjednoczonych. Ale to artyleria, jakieś 22 lata później, uczyni sławnym jego nazwisko.
W roku 1846 wybucha wojna przeciwko Meksykowi i Beauregard, wraz z cała plejadą przyszłych wielkości, ugruntuje swoją opinię jako zdolnego i odważnego, młodego oficera. W początkach tej wojny budował umocnienia obronne w Tampico, a następnie działał w czasie oblężenia Vera Cruz. Brał udział we wszystkich ważniejszych kampaniach tej wojny tj. Cerro Gordo, Contreras, Chapultepec oraz w ataku na Mexico City. W czasie wojny, w okresie niespełna dwóch lat, Beauregard awansował od stopnia porucznika do majora czasu wojny.
Jako oficer sztabowy w sztabie gen. Winfielda Scotta był dwukrotnie ranny pod Churubusco i Chapultepec.
Po powrocie do Stanów Zjednoczonych miał już opinię doskonałego inżyniera wojskowego w związku z czym powierzono mu nadzór generalny nad budową i naprawą fortyfikacji w porcie Mobile nad Mississippi w pobliżu rodzinnego Nowego Orleanu. Budował także port nad jeziorem Pontchartrain oraz projektował budynki izby celnej w Nowym Orleanie.
Jego obowiązki, jako inspektora nadzoru rozciągały się wzdłuż wybrzeża Zatoki Meksykańskiej od Florydy do Rio Grande, a wiele zaprojektowanych budynków i urządzeń technicznych działa do dnia dzisiejszego mimo upływu 150 lat.
Aktywna działalność Beauregarda w latach po Wojnie Meksykańskiej nie kończyła się na wojsku. W roku 1856 omal nie wygrał wyborów na burmistrza Nowego Orleanu, a w tym samym roku zapoczątkował swoją koronną działalność jako czołowy konstruktor broni. We współpracy z Dr. Jean Alexander Francois Le Mat'em z Nowego Orleanu rozpoczął produkcję niezwykłego, ale nowoczesnego rewolweru model Le Mat. Do końca 1856 r. wyprodukowali 200 szt. tej broni, a produkcja trwała nieprzerwanie do wybuchu wojny secesyjnej. Każdy egzemplarz był produkowany ręcznie i był wysokiej jakości.
Przejściu na przemysłową metodę wytwarzania tej broni przeszkodził wybuch wojny. Wkrótce potem Le Mat odpłynął na statku "TRENT" do Francji zabierając z sobą rysunki i plany rewolweru. Tam znalazł odpowiednie zakłady mechaniczne i wznowił produkcję we Francji, Belgii i Anglii. Blisko 5 tys. rewolwerów Le Mata trafiło na uzbrojenie kawalerii Konfederacji.
W dniu 23 stycznia 1861 r. Beauregard otrzymał nominację na komendanta akademii wojskowej West Point, ale pozostał na tym stanowisku krócej niż jeden miesiąc. Był to najkrótszy okres dowództwa w historii tej uczelni. Wystąpił z armii i zrezygnował ze stanowiska komendanta szkoły w lutym 1861 r., kiedy to jego ojczysta Luizjana ogłosiła secesję.
Beauregard niezwłocznie zaoferował swoje usługi dla Konfederacji i organizował opór przeciwko władzy federalnej. Bardzo szybko uzyskał akceptację rządu w Richmond wraz ze stopniem generała brygady i powierzeniem mu obrony Charlestonu. W dniu 11 kwietnia 1861 r. gen. Beauregard zażądał, aby major Anderson poddał garnizon federalny w Fort Sumter usytuowany na wejściu do portu Charleston. Major Anderson odmówił ewakuacji fortu, a Beauregard świadomy planów prezydenta Lincolna o wzmocnieniu i zaopatrzeniu Fortu Sumter rozkazał o świcie następnego dnia tj. 12 kwietnia otworzyć ogień bateriom konfederackim.
Po kilkugodzinnej kanonadzie w czasie której- wg oficjalnych raportów- nikt nie zginął, Fort Sumter nie mający już amunicji i resztki zapasów, skapitulował przed gen. Beauregardem. Major Anderson i jego żołnierze wymaszerowali z fortu z honorami wojskowymi.
Zdolności wojskowe "Bohatera Fort Sumter" nie zostały jednak w pełni wykorzystane z uwagi na niesnaski z prezydentem Jeffersonem Davisem, które datowały się jeszcze z czasów Wojny Meksykańskiej i pogłębiały się w miarę upływu wojny domowej. Ale na razie, na fali zwycięstwa nad Fort Sumter "Mały Kreol" był fetowany przez całe Południe i awansowany na generała-majora z datą 12 kwietnia.
W okresie po Forcie Sumter Beauregard został skierowany do Wirginii, gdzie kierował siłami pod Waszyngtonem i tworzył konfederacką Armię Potomaku. Wzmocniony przez przejście na służbę secesjonistów generała Josepha E. Johnstona i jego Armię Shenandoah otrzymał zaledwie dowództwo korpusu na dzień przed Pierwszą Bitwą pod Manassas (Bull Run).
Znając doskonale teren bitwy Beauregard dowodził oddziałami w polu, a Johnston skierował rezerwy na zagrożone lewe skrzydło. Obaj generałowie twierdzili, że bez trudu zdobyliby stolicę Unii, gdyby tylko otrzymali odpowiednie zaopatrzenie dla swoich oddziałów. Był to jeden z pierwszych konfliktów Beauregarda z Jeffersonem Davisem, ale z pewnością nie ostatni.
Wiosną 1862 r. wysłano go na Zachód do Tennessee, jako zastępcę gen.Alberta Sidneya Johnstona. Wykorzystując strategię napoleońską zaplanował atak pod Shiloh i przejął dowództwo z chwilą, gdy Johnston został śmiertelnie ranny pierwszego dnia bitwy 6 kwietnia 1862 r. Niemalże udało mu się rozbić armię Unii. Jednakże następnego dnia federalni otrzymali posiłki i Beauregard został zmuszony przez gen. Granta do wycofania się w kierunku Corinth, gdzie skutecznie bronił się do 29 maja. Następnie ewakuował swe wojska z Corinth w kierunku południowym wzdłuż torów kolejowych z Mobile do Ohio, niszcząc wcześniej wszystkie zapasy
Po tej kampanii Beauregard zapadł na zdrowiu i przebywał na urlopie do sierpnia. Twierdzono, że na urlop udał się samowolnie, bez zgody prezydenta Davisa, ale ucichły one, kiedy po powrocie został awansowany do stopnia pełnego generała. Ponownie otrzymał dowództwo obrony Charleston, gdzie przez półtora roku bronił się przed siłami gen. Gillmore'a i admirałów Dupont'a i Dahlgrena. Odpowiadał w tym czasie za obronę całego południowego wybrzeża-od granicy Płn. i Płd. Karoliny do Florydy. Jako dowódca tego obszaru przez półtora roku skutecznie bronił Charlestonu przez siłami morskimi i lądowymi Unii.
W tym właśnie okresie czasu Beauregard zaangażował się w jedno z najbardziej niezwykłych i nowatorskich operacji tej wojny. W początkach sierpnia 1863 r. prototypowa, pierwsza na świecie łódź podwodna CSS "H.L. Hunley", została załadowana na dwa wagony i przewieziona z Mobile do Charleston w celu zaatakowania flotylli Unii blokującej port Charleston. Beauregard żywo interesował się tym eksperymentem i kiedy łódź w czasie końcowych prób zatonęła 29 sierpnia wydał rozkaz o następującej treści: "Fish Torpedo nadal na dnie zatoki, nikt nie próbuje jej podnieść. Podjąć natychmiastowe kroki w celu jej wydobycia".
10 miesięcy później, w lutym 1864 r. jego wiara w nową broń okazała się słuszna. Po wydobyciu i skorygowaniu usterek, które spowodowały zatonięcie, "Hunley"stał się pierwszym w historii okrętem podwodnym, który w wyniku udanego ataku torpedowego zatopił nieprzyjacielski okręt wojenny. Był nim USS "Housatonic".
W roku 1864 Beauregard został przeniesiony na północ. Objął dowodzenie obszarem Płn. Karoliny i południowej części Wirginii podczas, gdy Lee ścierał się z Grantem w północnej Wirginii. Stopniowo jednak obie siły połączyły się pod niezbyt fortunnym, wspólnym dowództwem.
W jednej ze swych najbłyskotliwszych kampanii Beauregard okrążył liczebnie silniejsze wojska gen.Benjamina F. Butlera pod Bermuda Hundreds po pokonaniu go pod Drewry's Bluff. Było to największe zwycięstwo Beauregarda w czasie wojny.
Po zwycięstwie nad Butlerem Beauregard połączył swe wojska z gen. Lee i skutecznie dowodził obroną Petersburga podczas, gdy Lee tkwił w okrążeniu na północ od James River. W tym czasie Beauregard przedstawił kilka propozycji pokonania tak Butlera, jak i Granta oraz inwazji na tereny Północy poprzez zabranie większej części armii gen. Lee w tym celu. Żaden z tych planów nie został nigdy zrealizowany, aczkolwiek zaowocował bogatą wymianą korespondencji pomiędzy Beauregardem, gen. Lee i władzami w Richmond. Ostatecznie i zgodnie z przewidywaniami prezydent Jefferson Davis przychylił się do opinii gen.Lee odrzucając plany swego starego adwersarza.
W październiku 1864 roku P.G.T. Beauregard został mianowany głównodowodzącym Departamentu Zachodniego mając pod swoją komendą Armię Tennessee Johna B. Hood'a oraz Departamenty Alabama, Mississippi i Wschodnia Luizjana kierowane przez Richarda Taylora. Został następnie skierowany do Georgii, aby powstrzymać "marsz do morza" Gen. Shermana.
Jednakże nie mając żadnych sił pod swoim bezpośrednim dowództwem nie był w stanie przeciwstawić się Shermanowi. Po całej serii nieudanych działań swych podwładnych generałów Taylora i Hood'a Beauregard wzmocnił i połączył swe siły, a następnie dotarł do oddziałów gen. Josepha E. Johnstona w Płn. Karolonie. Było jednak za późno. Ostatecznie Beauregard wraz z Johnstonem skapitulowali w kwietniu 1865 r. przed gen. Shermanem.
Po kapitulacji Beauregard wraca do swego rodzinnego Nowego Orleanu i początkowo pracuje dla kompanii kolejowej, jako jej dyrektor i inżynier-konsultant, a następnie zostaje prezesem kolei Nowy Orlean-Jackson-Mississippi. Był także wynalazcą linii tramwajowych poruszanych przy pomocy lin stalowych w Nowym Orleanie i to na 25 lat przed wynalezieniem tramwai elektrycznych.
Odrzucił dwie zagraniczne propozycje dowodzenia armią kedywa Egiptu oraz wojskami Rumunii preferując życie prywatne. Przez jakiś czas był oficerem-adiutantem w sztabie Luizjany. Zarządzał także stanową loterią Luizjany, ale bardzo krótko. Mimo, że był bez wątpienia uczciwym człowiekiem, nie potrafił zreformować korupcyjnego systemu loterii stanowej i wolał ustąpić, niż narażać na szwank swoją reputację.
Był płodnym autorem licznych książek o tematyce historycznej i wojskowej. Napisał m.in. "The Principles and Maxims of the Art of War", "Report on the Defense of Charleston", "A Commentary on the Campaign and Battle of Manassas". Zarówno Beauregard, jak i Jefferson Davis opublikowali całą serię wzajemnych, ostrych oskarżeń i kontr-oskarżeń zrzucając jeden na drugiego winę za upadek Konfederacji.
Opinia gen. Beauregarda o Davisie była dobrze znana zarówno przed, jak i w czasie wojny oraz w okresie powojennym, podobnie, jak opinie o innych byłych notablach Południa. Zawsze mówił i pisał bez ogródek o tych, których uważał za niekompetentnych, atakował na dwóch frontach. Nigdzie nie było to lepiej widoczne, jak w czasie pogrzebu gen. Unii Williama T. Shermana.
Rozmiar: 34535 bajtów Pomijając czas wojny Beauregard był wieloletnim przyjacielem Shermana i absolwentem West Point z tego samego rocznika i to przed nim kapitulował w 1865 roku. Kilka lat później niósł trumnę Shermana w czasie pogrzebu. W tym okresie Beauregard był szefem Komisji Loteryjnej Luizjany i najstarszym stopniem, żyjącym oficerem Konfederacji. Zaraz po pogrzebie generał udzielił wywiadu dziennikarzowi bardzo popularnego wówczas tygodnika "Harper's Weekly", a jedno z końcowych pytań dotyczyło wojny seceyjnej.Reporter zapytał co najbardziej go rozczarowało w okresie powojennym. Beauregard po namyśle odparł: "Billy (miał na myśli gen. Shermana, przy którego świeżo zasypanym grobie stali) okłamał mnie". "Jak to, generale?"-spytał reporter. Na to stary generał odparł: "Tak, kiedy się poddałem obiecał mi solennie, że powieszą tego bękarta, który mianował Braxtona Bragga generałem". Naturalnie miał na myśli Davisa, ale nie mógł się jednocześnie powstrzymać przed atakiem na Bragga, którego uważał za odważnego oficera, ale niekompetentnego i nienadającego się na wyższego dowódcę. Także stary przyjaciel i przeciwnik Sherman dostał prztyczka-był on pilnym czytelnikiem wojskowych teorii Bragga i bardzo skorzystał na tym, że Bragg nie był zdolny zastosować w praktyce swych świetnych założeń teoretycznych.
Generał Pierre Gustav Toutant Beauregard zmarł spokojnie w swym domu w Nowym Orleanie w wielu 75 lat. Pochowano go na cmentarzu Armii Tennessee w Metairie, koło Nowego Orleanu. Kwatera tej armii znajduje się południowo-wschodniej części cmentarza, a grób generała(na zdjęciu)) jest wyróżniającym się punktem w tej rozległej nekropolii widocznym z drogi stanowej nr 10.
Dom generała znajduje się w sercu historycznej części Nowego Orleanu, jest pomnikiem historii i można go zwiedzać. Informacje pod nr tel.(504) 523-7257.

Bibliografia:

a.. Tanner, Hans, ed., Guns of the World, (New York: Bonanza Books, 1977).
b.. Encyclopedia Britanica, Numerous Articles, (London, New York, 2003)
c.. An Encyclopedic History of the United States, Vol.1 and Vol. 2, P.G.T.Beauregard Ft.Sumter, The War of the Rebellion, and other articles, (New York,1903)
d.. Edited Appleton's American Biography, P.G. T. Beauregard,
e.. (Virtualology, 2001)
f.. Catholic Encyclopedia, P. G. T. Beauregard, (Catholic Encyclopedia, Rome, 2003)
g.. Willians, T. Harry, Napoleon in Gray
h.. Sifakis, Stewart, P. G. T. Beauregard, Who Was Who In The Civil War (http://www.civilwarhome.com/beaubio.htm)
i.. Wikipedia, P. G. T. Beauregard (Wikipedia, 2004)

Autor: James L. Choron- mail to: lordjim@rol.ru
Tłumaczenie i opracowanie graficzne: Zbig Kurzawa
maj 2004 r.